H Juliette Greco ερμηνεύει Γιάννη Σπανό
Γράφει ο Μάρκος Δαμασιώτης
Το 1966 η Juliette Greco συστήνεται για μια ακόμη φορά στο κοινό της στο Olympia με μια ολική ανανέωση του ρεπερτορίου της. Παρουσιάζει δέκα τραγούδια που δεν είχε ξανατραγουδήσει σε παρισινή σκηνή, ανάμεσά τους και δύο του Γιάννη Σπανού: Reveuse et fragile (Ονειροπόλα και ευαίσθητη) σε στίχους του Robert Desnos και "Chambre 33" (Δωμάτιο 33) σε στίχους του Roger Vitrac. O Έλληνας συνθέτης γίνεται η αφορμή για την ρήξη της τραγουδίστριας με τον επί μακρόν πιανίστα και μουσικό alter-ego της, τον Henri Patterson. Εξ' αιτίας αυτών των δύο τραγουδιών η τραγουδίστρια για πρώτη φορά ερμηνεύει στην σκηνή χωρίς την συνοδεία του. Το γιατί μας το εξηγεί ο Bertrand Dicale στο βιβλίο Greco, οι ζωές μιας τραγουδίστριας:
«.... Ο Marcel Rothel, εκδότης των τραγουδιών του Γιάννη Σπανού στο Παρίσι, είχε προτείνει σχεδόν δύο χρόνια πριν στην Greco -ή, για να ακριβολογούμε, στον Patterson- τα δύο τραγούδια του συνθέτη. Ο Patterson ζήτησε να τα ακούσει και λίγο αργότερα ενημέρωσε τηλεφωνικά ότι τα τραγούδια δεν άρεσαν στην Greco. Δύο χρόνια μετά, όταν ο Rothel διασταυρώνεται με την τραγουδίστρια λίγο πριν τις εμφανίσεις της στο Olympia, της προτείνει να συναντηθεί με τον Γιάννη Σπανό. Το ραντεβού κλείνεται στο σπίτι της, στην οδό Verneuil, όπου, με την παρουσία του Patterson, o Rothel ερμηνεύει τα τραγούδια με τον Σπανό να τον συνοδεύει στο πιάνο. Η Greco αμέσως ενθουσιάζεται, αγνοώντας βέβαια ότι τα είχε ήδη… απορρίψει. Ο πιανίστας της, παρόλο που δεν φέρνει κάποια αντίρρηση εκείνη τη στιγμή, δείχνει εμφανώς ενοχλημένος. Μερικά χρόνια αργότερα, η Greco θα επιβεβαιώσει ότι ποτέ δεν είχε ακούσει αυτά τα τραγούδια πριν ο Σπανός της τα παίξει ο ίδιος στο σπίτι της.
Στο Olympia, σε αυτά τα δύο τραγούδια που η τραγουδίστρια διάλεξε χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του, ο Patterson σταματάει να παίζει πιάνο και την Greco συνοδεύει η υπόλοιπη ορχήστρα, υπό την διεύθυνση του Francois Rauber. Η στιγμή είναι συμβολική. Η ρήξη της με τον Patterson είναι γεγονός.......»
Στο ίδιο βιβλίο, ο συγγραφέας σκιαγραφεί τον Έλληνα συνθέτη και αφηγείται τις λεπτομέρειες της παραγωγής ενός δίσκου LP που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καριέρα της διάσημης τραγουδίστριας. Γράφει:
Σχετικά άρθρα:
«...Λάτρης της γαλλικής κουλτούρας, o Γιάννης Σπανός αφήνει τις νομικές σπουδές του στην Ελλάδα για τις παριζιάνικες μουσικές σκηνές της αριστερής όχθης. Εργάζεται ως πιανίστας, γράφει τραγούδια για την Brigitte Bardot, την Marie Laforet, την Catherine Sauvage και τον Richard Antony, συνθέτει μουσική για τον κινηματογράφο. Είναι μια προσωπικότητα που εύκολα αποσπάται, ικανός για πολύ διασκεδαστικές γκάφες, όπως αυτή που έκανε στο Olympia το '66. Μετά την παράσταση της Gréco πηγαίνει να την χαιρετήσει στο καμαρίνι της και βγαίνοντας διασταυρώνεται με τον Marcel Achard. Ο Σπανός χαιρετά τον συγγραφέα που φορά μεγάλα μυωπικά γυαλιά, λέγοντάς του: “γοητευμένος που σας γνωρίζω, κύριε Sartre!”.
Ο Bertrand Dicale συνεχίζει: «…Ο Γιάννης Σπανός είναι κυρίως ένας άνθρωπος των γραμμάτων. Η γαλλική ποίηση είναι το πάθος του. Αλλά ακόμα μεγαλύτερο είναι το πάθος του να την μελοποιεί. Έτσι, μεταξύ της τραγουδίστριας, του συνθέτη και του εκδότη του γεννιέται η ιδέα να ηχογραφήσουν ένα ολόκληρο δίσκο με τις μελοποιήσεις του. Ο Γιάννης Σπανός θυμάται: «της έφερα δώδεκα ποιήματα που θα ήθελα να ντύσω με μουσικές». Η επιλογή τους δείχνει έναν άνθρωπο βαθειά εκλεκτικό: Louis Aragon και Paul Eluard, Maurice Maeterlinck και Paul Verlaine, Charles Cros και Alphonse Allais, Andre Frederique και Pierre Seghers, Marie Noel και Louis Le Cunff, επίσης Robert Desnos.
H Greco θέλει να ονομάσει τον δίσκο "Τραγούδια που δεν τραγουδιούνται" και τα δελτία Tύπου της Philips χρησιμοποιούν αυτόν τον τίτλο μέχρι και λίγες βδομάδες πριν από την κυκλοφορία του. Η πρόθεσή της, όπως διατυπώνεται στις εφημερίδες, είναι να δοκιμαστεί σε ένα αντιεμπορικό ρεπερτόριο που καμία άλλη δεν θα μπορούσε να τραγουδήσει. Την τελευταία όμως στιγμή υπερισχύουν οι φόβοι ότι αυτός ο τίτλος θα ξένιζε το κοινό και τελικά ο δίσκος τιτλοφορείται "Complainte amoureuse"(Ερωτευμένο μοιρολόϊ), από τον τίτλο ενός ποιήματος του Alphonse Allais.
Σε αντίθεση με το περιεχόμενο, το εξώφυλλο του δίσκου είναι εμφανώς άσχημο. Ακολουθεί κατά γράμμα την άποψη περί μοντέρνου της εποχής: η Greco φωτογραφημένη προφίλ, με το περίγραμμα του προσώπου της να επαναλαμβάνεται στο άπειρο με την μορφή ηλεκτρικών εκκενώσεων. Η ανερμάτιστη μοντέρνα αισθητική έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την φόρμα και το βάθος αυτού του δίσκου.
Μετά από τις επιμελείς πρόβες της με τον Σπανό, η Greco ηχογραφεί τον δίσκο σε πέντε μόνο φωνοληψίες, από τις 21 έως τις 30 Απριλίου του 1969. Οι μουσικές του συνθέτη σκηνοθετούν θαυμάσια την τόσο απλή και ταυτόχρονα τόσο πλούσια γλώσσα των Γάλλων ποιητών. Πέντε τραγούδια ενορχηστρώνονται από τον Alain Goraguer και επτά από τον Francois Rauber. Ο πρώτος με διαπεραστικά κρουστά και άρωμα τζαζ: καμπανάκια για τις καμπανιστές σταγόνες της βροχής του ποιήματος του Aragon"Roi pluie" (Βασιλιάς βροχή) και παθιάρικο σαξόφωνο για το "Panthere" (Πάνθηρας) του Seghers. Ο δεύτερος με προσήλωση στην συνεκτικότητα και την σοφία των αρμονικών: τσέμπαλο, φλάουτο και σκανδαλιάρικο βιολί να ίπτανται ελαφρώς υπεράνω του πολύ σύντομου ποιήματος του Alphonse Allas "Complainte amoureuse", που προφανώς δεν θα μπορούσε ποτέ να τραγουδηθεί χωρίς την λεπτή ειρωνεία της ερμηνείας της Greco.
Τα ποιήματα που έχει διαλέξει ο Γιάννης Σπανός είναι σύντομα, έτσι τα περισσότερα τραγούδια δεν διαρκούν πάνω από δύο λεπτά. Ο δίσκος κυκλοφόρησε στις 22 Οκτωβρίου 1969, άλλα η εταιρεία δεν έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, για να τον προωθήσει. Μόλις τον Φεβρουάριο του 1970 κυκλοφόρησε ένα 45αράκι για την υποστήριξή του, με πραγματικά πολύ επιτυχημένη επιλογή των δύο τραγουδιών. Στην πρώτη πλευρά η μελαγχολική ελαφρότητα ενός ποιήματος της Marie Noel ισορροπεί με το βάρος της ποίησης του Eluard που βρίσκουμε στη δεύτερη πλευρά, όπου οι ενορχηστρώσεις του Rauber προσφέρουν μια επιπρόσθετη «μπρελική» βαρύτητα…»
(Οι φράσεις που περικλείονται σε εισαγωγικά προέρχονται από το βιβλίο του Bertrand Dicale "Gréco, les vies d'une chanteuse", Editions Jean- Claude Lattès, 2001, σελ. 500-544. Απόδοση στα ελληνικά- συνδετικά κείμενα: Μάρκος Δαμασιώτης).
To παρόν κείμενο έχει δημοσιευθεί στον Μετρονόμο, σε αφιέρωμα στον Γιάννη Σπανό, τεύχος 54, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2014.
Σχολιάστε