Aπαντήσεις σε τραγούδια (Τhe answer songs)
Γράφει ο Κώστας Προβατάς
Αυτό συμβαίνει στη δισκογραφία και στην ελληνική και στην ξένη. Είτε γιατί κάποιοι, ας πούμε, θίχτηκαν, από κάποιο τραγούδι που κυκλοφόρησε, είτε γιατί τους ενέπνευσε ακριβώς το αντίθετο ή ακόμα και γιατί ο ένας καλλιτέχνης μπορεί να «τρόλαρε» -που λέμε σήμερα- κάποιον άλλον. Και φυσικά κυρίως αυτό αφορά τους στιχουργούς, οι οποίοι και οι ίδιοι μπορεί να προκάλεσαν ή ήθελαν να προκαλέσουν… "διπλωματικό επεισόδιο".
Εδώ θα δούμε κάποια ελληνικά που συλλέξαμε και ένα ξένο, σίγουρα κάποιοι θα θυμηθούν κι άλλα. Κι επειδή, ίσως ορισμένοι φίλοι και φίλες, μπορεί να μην το έχουν ακριβώς αντιληφθεί τι εννοούμε, θα τα βρούνε όλα παρακάτω στο άρθρο.
Και κλείνουμε την εισαγωγή, σημειώνοντας ότι θα ακολουθήσει και άρθρο με τα αντίστοιχα ξένα, τα οποία, πιστέψτε μας, είναι πάρα πολλά, κυκλοφορούν δε με την «επικρατούσα» ονομασία The answer songs.
Και μια ακόμα παρατήρηση, εάν κανείς ασχοληθεί να βρει τα «τραγούδια-απαντήσεις», αυτά αφορούν πιο συχνά έως πολύ συχνά υποδεέστερους καλλιτέχνες από τους αρχικούς, τουλάχιστον στη χρονική στιγμή που επέλεγαν να παρουσιάσουν τις δημιουργίες τους. Οι οποίες έχουν, φυσικά, την υποσημείωση ότι πρόκειται για «answer song» σε κάποιο συγκεκριμένο, οπότε φτιάχνουν σχετικά το δικό τους μύθο.
Πάμε στα δικά μας λοιπόν!
1. Οι Μάγκες και η κόντρα
To 1979 στα «Δήθεν», το δεύτερο δίσκο της συνεργασίας του με το Νίκο Ξυδάκη, μετά την «Εκδίκηση της γυφτιάς», ο Μανώλης Ρασούλης γράφει και ο Νίκος Παπάζογλου τραγουδά «Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια»:
Οι στίχοι υπήρξαν η λαβή για τον στιχουργό Βασίλη Παπαδόπουλο, ο οποίος το 1984 έγραψε τη δική του εκδοχή (και απάντηση φυσικά) για τους μάγκες (και την… αποκατάστασή τους), στο δίσκο του Τάκη Σούκα, «Λαϊκά και πάσης Ελλάδος». Ο πλέον ενδεδειγμένος για την περίπτωση Στράτος Διονυσίου τραγουδά «Ποιος το είπε για τους μάγκες»:
2. Μαρία με τα κίτρινα αλλά… με γκρίνια
Κατά τη διάρκεια ηχογραφήσεων στην Columbia, ο συνθέτης και στιχουργός Άκης Πάνου άκουσε τη Δήμητρα Γαλάνη και πρότεινε στον Λαμπρόπουλο να τη δοκιμάσει σε δημοτικά τραγούδια. Η πρόταση του μεγάλου συνθέτη άρεσε, τόσο στην ερμηνεύτρια, όσο και στη δισκογραφική εταιρεία κι έτσι ο συνθέτης Βασίλης Δημητρίου ανέλαβε τη διασκευή δημοτικών τραγουδιών, τα οποία ηχογραφήθηκαν με τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη και κυκλοφόρησαν κυρίως σε δίσκους 45 στροφών αλλά και στον πρώτο της μεγάλο δίσκο το 1971 με τίτλο το όνομα της. Από αυτά ξεχώρισαν αμέσως τα "Μαρία με τα κίτρινα" και "Χαλασιά μου". Οι στίχοι του «Μαρία με τα κίτρινα» είναι δημοτικοί.
Το 1973 ο λαϊκός συνθέτης και μπουζουξής Λεονάρδος Μπουρνέλης… αντέδρασε. Έγραψε μουσική και στίχους και τραγούδησε ο ίδιος το «Μαρία βγαλ' τα κίτρινα». Δεύτερη φωνή ήταν η Άννα Χρυσάφη. Στο τραγούδι ο δημιουργός έλεγε στη «Μαρία με τα κίτρινα», αφού «αγαπά καλύτερα τον γείτονα», να «βάλει μαύρα» και να «πάει για τη μαμά της»… Κυκλοφόρησε τόσο σε δίσκο 45 στροφών από την εταιρεία ΚΥΚΛΑΔΕΣ, αλλά και στο μεγάλο δίσκο «Τα δύο αστέρια», όπου συμμετείχε με τρία τραγούδια και ο Παναγιώτης Μιχαλόπουλος.
3. Ο κόσμος αλλάζει ή δεν αλλάζει Κεμάλ;
Η Αλίκη Καγιαλόγλου είχε την τύχη το 1993 να ερμηνεύσει ένα σημαντικό τραγούδι της ελληνικής δισκογραφίας, τη δημιουργία του Μάνου Χατζιδάκι σε στίχους του Νίκου Γκάτσου, «Κεμάλ», που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ «Αντικατοπτρισμοί» του 1993. Το τραγούδι κλείνει με ένα στίχο που έγινε σύνθημα, «Αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ Κεμάλ».
Ο Μανώλης Ρασούλης το 2001 κυκλοφορεί το δίσκο "Τι κάνεις μες την Κίνα Τσάκι Τσαν", με την μουσική του Πέτρου Βαγιόπουλου. Τότε έχουν συμπληρωθεί 6+ χρόνια από το θάνατο του Μάνου Χαζιδάκι και ο Ρασούλης -ακόμα κι έτσι- του απαντά στο «Αυτός ο κόσμος δεν θ' αλλάξει ποτέ Κεμάλ» με το «Αυτός ο κόσμος μπορεί ν' αλλάξει Κεμάλ. Μέσα στις καρδιές, στις πλατείες, σε γραφεία οβάλ».
Αλλά ο Ρασούλης έκανε και κάτι ακόμα στο ίδιο τραγούδι, αφού παίρνει τον στίχο του Οδυσσέα Ελύτη που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης, "Ένα το χελιδόνι" και αντί το "θέλει νεκροί χιλιάδες να 'ναι στους τροχούς" το μετατρέπει σε "θέλει σωστοί χιλιάδες να 'ναι στους τροχούς".
4. Οι άντρες κλαίνε τελικά;
Το 1968, η Μαρινέλλα, έχοντας αφήσει πίσω της τη συνεργασία και το γάμο της με τον Καζαντζίδη, ηχογράφησε σε δίσκο 45 στροφών το περίφημο «Οι άντρες δεν κλαίνε». Ήταν σύνθεση του Γιώργου Κατσαρού σε στίχους του Πυθαγόρα και πιθανότατα πολλοί το θεώρησαν μια «σπόντα» της τραγουδίστριας προς τον Καζαντζίδη. Το τραγούδι συμπεριλήφθηκε και στο άλμπουμ «Σταλιά-σταλιά» του 1969.
Και σιγά μην έμενε αναπάντητη μια τέτοια… σπόντα δηλαδή. Και μάλιστα ο Καζαντζίδης έβαλε τον ίδιο… δικηγόρο (σ.σ. στιχουργό), τον Πυθαγόρα δηλαδή, να φτιάξει το «Κι όμως κυρία μου οι άντρες κλαίνε», σε μουσική Βασίλη Βασιλειάδη. Κυκλοφόρησε σε δισκάκι 45άρι το 1969 και ακούστηκε και στην ταινία «Φουκαράδες και λεφτάδες» το 1970. Την ίδια χρονιά συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ του Καζαντζίδη, «Ένα γράμμα», με δεύτερη φωνή τη Λίτσα Διαμάντη.
5. Η Λίτσα Διαμάντη απαντάει… επί 2
Ο Βασίλης Βασιλειάδης υπήρξε ο συνθέτης αμέτρητων λαϊκών επιτυχιών συχνά συνεργαζόμενος με τον Πυθαγόρα. Δύο από τα πιο γνωστά τραγούδια του σε στίχους του Πυθαγόρα ήταν το «Θα τα κάψω τα ρημάδια τα λεφτά μου» που έκανε τεράστια επιτυχία ο Μάνος Παπαδάκης (δεύτερη φωνή η Πόπη Πόλυ), καθώς και το «Στου Χαροκόπου και στην Καλλιθέα» (δεύτερες φωνές η Λίτσα Διαμάντη και ο Μάνος Παπαδάκης) που ερμήνευε με το βαρύ ύφος του ο Δημήτρης Ευσταθίου. Και τα δύο κυκλοφόρησαν το 1967.
Η απάντηση σε αυτά τα δύο τραγούδια, ήρθε συνθετικά και στιχουργικά από τον ίδιο τον Βασίλη Βασιλειάδη. Έδωσε στην πρωτοεμφανιζόμενη τότε Λίτσα Διαμάντη το «Θα σου Κάνω καψονάκι», στο οποίο η «κυρία» του τραγουδιού απαντούσε και στους δύο των προηγούμενων τραγουδιών (χαρακτηριζόμενους από τους στίχους ως τσιγκούνηδες και ζηλιάρηδες). Πάντως, σαν τραγούδι, υπήρχε στο άλμπουμ της Λίτσας Διαμάντη, τις «Συννεφιές» και έχει και μια διεθνή αναγνώριση, αφού συμπεριλήφθηκε στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Τζον Λεκαρέ, «The Little Drummer Girl» το 2018.
- Χαροκόπου, Καλλιθέα με ψηλό μελαχρινό
θα τα ξαναπιώ παρέα να σε ξανασκάσω εγώ.
- Μου 'λεγες θα κάψεις τα λεφτά σου για να δεις αν σ' αγαπώ,
μα ήξερα καλά την τσιγγουνιά σου και δεν το 'φαγα κι αυτό.
6. Μια απάντηση στην… αγγλική
Το τραγούδι "Yes, I'm Lonesome Tonight" (1960) ήταν η απάντηση της Dodie Stevens στην μεγάλη επιτυχία του Elvis Presley, "Are You Lonesome Tonight?" (επίσης 1960). Η 79χρονη σήμερα (2025) τραγουδίστρια έκανε μια επιτυχία το 1959, το «Pink Shoe Laces», με την οποία σχεδόν έζησε όλη τη ζωή της. Στο πλαίσιοο του να γίνει πιο γνωστή την εποχή εκείνη, οι μάνατζέρ της διάλεξαν την απάντηση στον Elvis Presley, για να γίνει ο σχετικός ντόρος. Που δεν έγινε και ιδιαίτερα. Περισσότερα και πιο ενδιαφέροντα ξένα τραγούδια-απαντήσεις στο δεύτερο μέρος αυτού του αφιερώματος για τα περίφημα answer songs.
Σχολιάστε