Συνεντεύξεις

Ρωτάμε, απαντάνε!

Ο Παναγιώτης Κελάνδριας και ο Θοδωρής Τσάκωνας μιλούν για τη «Via Negativa» τους

Γράφει η Λένα Λουλούδη

Η συνδιάλεξή μου με τον τραγουδοποιό Παναγιώτη Κελάνδρια και τον στιχουργό Θοδωρή Τσάκωνα έγινε, με αφορμή την παρουσίαση της κοινής τους δουλειάς με τίτλο «Via Negativa», με την ετικέτα της Polymusic. Αμφότεροι με έργο στο δισάκι τους, συναντήθηκαν με αφορμή το “Μικρό Πολυτεχνείο” και συμπορεύτηκαν στις καλλιτεχνικές διαδρομές που κατέληξαν σε 10 ιδιαίτερα τραγούδια.
Η παρουσίαση της δουλειάς, που ήδη έχει αποσπάσει πολλά κολακευτικά σχόλια, θα γίνει στις 25 Οκτωβρίου στις 8.30 η ώρα το βράδυ στο κέντρο της Αθήνας, στη μουσική σκηνή «Σφίγγα» και η είσοδος θα είναι ελεύθερη!

Παναγιώτη και Θοδωρή, πώς έγινε η γνωριμία σας και πώς αποφασίσατε να συνεχίσετε;

Θοδωρής: Πιστεύω πως γνωριστήκαμε με τον ιδανικότερο τρόπο που θα μπορούσε να γνωριστεί ένας συνθέτης με έναν στιχουργό. Το «Μικρό Πολυτεχνείο» θα έκανε μια παρουσίαση νέων στιχουργών που θα συνεργάζονταν με μουσικούς, προκειμένου να βγουν νέα τραγούδια. Η ιδέα ήταν της Φωτεινής Λαμπρίδη, η οποία έστειλε 12 τραγούδια προς μελοποίηση σε 12 μουσικούς αντίστοιχα. Ο Παναγιώτης πήρε στα χέρια του δύο τραγούδια δικά μου. Προτίμησε «Το ρούχο του Θεού». Όπως μου είπε, βγήκε σχεδόν αυτόματα η μελωδία του. Κάτι σα μια μουσική που είχε κατά νου και περίμενε στίχο. Κατόπιν και, αφού συναντηθήκαμε, γνώρισε τη γραφή μου και τον τρόπο σκέψης μου, είπαμε να πειραματιστούμε σε ένα δυο τραγούδια ακόμη, το ένα έφερα το άλλο, τα δύο γίναν δέκα, και τα δέκα … έγιναν cd.

Ο τίτλος του άλμπουμ σας Via negativa. Τι σημαίνει ο τίτλος αυτός και γιατί ονομάστηκε έτσι;

Θοδωρής: "Via negativa" σημαίνει "αρνητική οδός" και νονός είναι ο Παναγιώτης. Ο όρος περιγράφει μια θρησκευτική αντίληψη-άποψη. Μία παραδοχή του οτιδήποτε κι αν είναι Θεός, όταν προσπαθούμε να το περιγράψουμε, περικλείοντας το σε ανθρώπινες λέξεις αναπόφευκτα αποτυγχάνουμε. Μοιραία λοιπόν μιλάς για το τι δεν είναι Θεός. Ήταν ακριβώς αυτό που περιγράφω στα δέκα τραγούδια με δέκα διαφορετικές προσεγγίσεις! Δέκα καταγραφές αναζήτησης, παρατήρησης και μέσω αυτών, επαναπροσδιορισμού.

Θοδωρή, ο στίχος σου είναι ιδιαίτερος και καταγίνεται αρκετά με τα ταξίδια της ψυχής.. Ο στιχουργός είναι ένας ταξιδευτής “σε άγνωστους τόπους χωρίς συντρόφους”;

Θοδωρής: Είναι αλήθεια πως αυτά (τα ταξίδια της ψυχής) με συντροφεύουν αρκετά τα τελευταία χρόνια. Συμβαίνει και με τα βιβλία μου. Αυτά είναι οι μοναδικές διέξοδοι σε τέτοιου είδους αναζητήσεις. Προσπάθειες επαναπροσδιορισμού είναι οι στίχοι. Άλλοι τις λεν «ταξίδια», άλλοι τις λεν «καταδύσεις». Όμως για τέτοια ταξίδια είναι επιβεβλημένο το: “Πάντα μόνοι και χωρίς συντρόφους”.

Στο δελτίο Τύπου αναφέρετε ότι τα τραγούδια του άλμπουμ είναι “αιρετικά”. Κατά ποίο τρόπο;

Θοδωρής: Αιρετικά ίσως και “ασεβή” για κάποιους, όπως λέει ο Παναγιώτης, υπό την έννοια ότι αποδομούν παγιωμένες αντιλήψεις και αξίες και αναδεικνύουν αθέατες πλευρές και πτυχές ανθρώπων, καταστάσεων και νοοτροπιών. Εάν παρατηρήσει κάποιος τους στίχους, θα δει πως όλους σχεδόν τους διατρέχει «μη» και «δεν». Στοχευμένα προσπαθούμε από τα τραγούδια αυτά να βγαίνει στην επιφάνεια η “άλλη”, η αθέατη πραγματικότητα. Η αρνητικότητα του να δεχτούμε αυτό που άλλοτε μας φοβίζει και άλλοτε δεν μας συμφέρει να αναδειχτεί. Αυτό λοιπόν από μόνο του και απευθυνόμενο στον καθένα ακροατή είναι καίρια αιρετικό.

Θα γράφατε ποτέ κομμάτια καθ' υπόδειξη... “εμπορικά”;

Παναγιώτης: Σε ό,τι με αφορά ομολογώ ότι θα είχα κάποια δυσκολία να γράψω οτιδήποτε καθ' υπόδειξη, αν δεν πίστευα σε αυτό ή δεν με συγκινούσε. Αν δεν βγει από μέσα σου η μουσική και να θέλεις να γράψεις καθ' υπόδειξη, δεν θα σου βγει. Γενικώς, έχω πρόβλημα να ενεργώ κατόπιν υποδείξεων άλλων, έχω συνηθίσει να χαράζω τη δική μου διαδρομή, τις περισσότερες φορές τουλάχιστον. Βέβαια, δεν περιμένω να ζήσω από τη μουσική και αυτό ενδεχομένως με κάνει να είμαι πιο απόλυτος. Δεν ξέρω τι θα έκανα αν βιοποριζόμουν από την τραγουδοποιϊα, αλλά θέλω να πιστεύω ότι και πάλι δεν θα το έκανα.

Παναγιώτη, κατοικείς στην Κέρκυρα. Ποιες είναι οι δυσκολίες ή οι ευκολίες για έναν καλλιτέχνη που ζει μακριά από αστικά κέντρα;

Η ευκολία έχει να κάνει με το ότι, είτε πρόκειται για πρόβα είτε για ηχογράφηση στο στούντιο, δεν χρειάζεται να “ταξιδέψεις” για να φτάσεις εκεί, όλα είναι σε απόσταση αναπνοής σχεδόν, ιδίως αν μένεις μέσα στην πόλη. Η δυσκολία έγκειται στο ότι οι χώροι που προσφέρονται, για να παρουσιάσεις τη δουλειά σου, διότι αυτό μ' ενδιαφέρει πρωτίστως, μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού και το κοινό είναι μικρό και συγκεκριμένο. Πόσες φορές θα έλθει κάποιος ν' ακούσει τα ίδια πράγματα, όσο και αν του αρέσει η δουλειά σου; Από την άλλη μεριά, δεν είναι δυνατόν ν' αλλάζεις πρόγραμμα κάθε μήνα, οπότε η συχνότητα των εμφανίσεων στο νησί είναι πάρα πολύ μικρή.

Ποιες είναι οι μουσικές σου δραστηριότητες εκεί;

Συνήθως κάποιες εμφανίσεις με φίλους μουσικούς στη διάρκεια της χειμερινής σεζόν, ιδίως στο "ΠΟΛΥΤΕΧΝΟ", έναν εξαιρετικό πολυχώρο μέσα στην πόλη που φιλοξενεί ποικίλες και ποιοτικές δραστηριότητες και έχει την ιδιαιτερότητα ότι το κοινό που έρχεται ν' ακούσει ακούει με προσήλωση κάτι που, όπως ξέρουμε, δεν είναι πλέον αυτονόητο.

Θοδωρή, τι μουσική ακούς;

Γκάτσο, Τριπολίτη, Ελευθερίου, Νικολακοπούλου… Κυρίως ελληνική μουσική με πολλή σημασία στον στίχο. Πάντα με γνώμονα τον στίχο. Κατόπιν, το αποτέλεσμα σε σχέση με τη μελωδία. Όποτε μπαίνω στο youtube, οι αναζητήσεις μου είναι με όνομα στιχουργών ή συνθετών. Λιγότερο έως σπάνια τραγουδιστών. Στα εφηβικά μου χρόνια και λίγο μετά, άκουγα και διάβαζα ροκ και χέβι μέταλ.

Πριν γνωρίσεις τον Παναγιώτη είχες ορισμένη εικόνα για το πώς ήθελες να μελοποιηθούν οι στίχοι σου;

Όχι. Και αυτό ήταν το μαγικό! Διαισθανόμουν μια μουσικότητα των λέξεων στους στίχους ως «ροή λόγου» με απροσδιόριστο ήχο. Όταν ο Παναγιώτης ξεκίνησε και μου έστελνε τα demo, αυτό το απροσδιόριστο πήρε μορφή. Έγινε με υπέροχο τρόπο κάθε τραγούδι. Μελωδία λέξη - λέξη. Είμαι ευγνώμων στον Παναγιώτη για την τόσο ευλαβική στάση της μουσικής του προς τον στίχο μου.

Όλα κομμάτια σας είναι, φυσικά, αλλά μήπως υπάρχει αγαπημένο τραγούδι του δίσκου για τον καθένα σας. Αν ναι, για ποιο λόγο το ξεχωρίζετε;

Παναγιώτης: Δεν μπορώ να πω ότι έχω κάποιο αγαπημένο, όλα τα τραγούδια μου είναι σαν παιδιά μου. Ποιος μπορεί να πει ότι αγαπάει ένα παιδί του περισσότερο από ένα άλλο; Παρ' όλ' αυτά, έχω ορισμένες φορές μια ιδιαίτερη αδυναμία στο κομμάτι “Το ρούχο του Θεού”, μάλλον επειδή ήταν το πρώτο που μελοποίησα και η αφορμή, για να γνωρίσω τον Θοδωρή.

Θοδωρής: Πρόσφατα με άκουσε η γυναίκα μου να τραγουδάω ένα τραγούδι που άκουγα στο ραδιόφωνο. Με ρώτησε λοιπόν ποιο τραγούδι της ελληνικής δισκογραφίας … είμαι. Χωρίς δεύτερη σκέψη της είπα: «Η Οδύσεια». Αυτό το τραγούδι, πέραν του ότι είναι απόλυτα βιωματικό, μού αρέσει για έναν επιπλέον λόγο: Τη φωνή της Θέλμας Καραγιάννη. Είναι η πιο όμορφη «φωνή συνείδησης» που θα μπορούσε να το τραγουδήσει. Την ευχαριστώ πολύ!

Πιστεύετε ότι στο “δέσιμο” μουσικού και στιχουργού παίζουν ρόλο τα κοινά στοιχεία των δύο στο χαρακτήρα και στα βιώματα;

Παναγιώτης: Σε κάποιο βαθμό σίγουρα. Πώς μπορείς να συνεννοηθείς με κάποιον που δεν έχεις κοινά στοιχεία, παρόμοια βιώματα και προβληματισμούς; Υπάρχουν πολλοί που μου στέλνουν στίχους που, διαβάζοντάς τους, καταλαβαίνω ότι αυτός που τους έγραψε δεν έχει σχεδόν τίποτα κοινό μ' εμένα. Αυτό το καταλαβαίνω, όταν ο στίχος δεν μου “μιλάει”. Ο στίχος του Θοδωρή μού μίλησε από την πρώτη στιγμή -και μου είπε πάρα πολλά.

Θοδωρής: Πιστεύω πως χωρίς αυτά τα κοινά στοιχεία λείπει το υλικό της συγκόλλησης. Της συνεύρεσης και της απόδοσής της. Δεν θα ξεχάσω ένα βράδυ 10 η ώρα με παίρνει τηλέφωνο ο Παναγιώτης, να του γράψω ένα πιο «παραδοσιακό – δημοτικό» τραγούδι. Του έστειλα μία ώρα μετά «Το βιολί και το λαούτο» (τραγουδάει η Καίτη Κουλιά). Την άλλη μέρα το πρωί βρήκα στο mesenger το demo. Δεν πειράξαμε λέξη. Αν αυτό δεν είναι δέσιμο …

Μιλήστε μας για τους ερμηνευτές του δίσκου. Πώς συναντηθήκατε, πώς τους επιλέξατε;

Παναγιώτης: Η επιλογή ήταν κυρίως δική μου και ως προς αυτό ο Θοδωρής μού έδειξε εμπιστοσύνη. Τη Θέλμα και τον Αλέξανδρο τούς είχα ακούσει από πιο παλιά και ήξερα πολύ καλά την ποιότητά τους. Η Καίτη Κουλιά ήλθε κατόπιν πρότασης της Αρετής Κοκκίνου, εγώ δεν την γνώριζα προσωπικά, την είχα ακούσει όμως αρκετές φορές και χάρηκα πάρα πολύ, όταν δέχθηκε να ερμηνεύσει ένα τραγούδι μας. Τον Πέτρο Αθανασίου τον ανακάλυψα τυχαία, τον γνώριζα αρκετό καιρό, αλλά δεν τον είχα ακούσει να τραγουδάει. Μόλις τον άκουσα είπα ότι αυτή η φωνή ήταν αυτό που ζήταγα για τον “Πεπτωκότα”, ένα τραγούδι που απαιτούσε ιδιαίτερη ερμηνεία και έψαχνα μήνες να βρω αυτόν που θα μπορούσε να το πει. Τον Παναγιώτη Δόβρη τον ήξερα χρόνια, είχαμε συνεργαστεί και εμφανιστεί μαζί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και το “Το ρούχο του Θεού” το είχαμε ηχογραφήσει παρέα ένα χρόνο, πριν ξεκινήσουμε τις υπόλοιπες ηχογραφήσεις. Θεώρησα σωστό να περιλάβω το συγκεκριμένο τραγούδι, όπως ηχογραφήθηκε και με τη φωνή του Παναγιώτη δίπλα στη δική μου.

To ενδιαφέρον εικαστικό θέμα του cd πώς προέκυψε; Προυπήρχε ή φιλοτεχνήθηκε ειδικά για το cd;

Παναγιώτης: Το ζωγραφικό του δίσκου φιλοτεχνήθηκε ειδικά για το δίσκο από την φίλη και σπουδαία Κερκυραία εικαστικό Σπυριδούλα Ζάχου. Η Σπυριδούλα γνώριζε τη δουλειά μας, μεγάλο μέρος της τουλάχιστον, και το θέμα το εμπνεύστηκε από το “Το ρούχο του Θεού”.

Θα σκεφτόσαστε να κάνετε και δεύτερο δίσκο μαζί;

Παναγιώτης: Ναι, γιατί όχι; Κι αν όχι σύντομα, κάποια στιγμή θα μου άρεσε να ξαναδουλέψω με το Θοδωρή. Να κάνει βέβαια πρώτα τον κύκλο της η συγκεκριμένη και μετά βλέπουμε τι θα κάνουμε.

Θοδωρής: Νομίζω πως ως ερώτημα απευθύνεται επιπλέον και στους άλλους μας εαυτούς. Τον μουσικό και τον στιχουργικό. Θα το ήθελα πάρα πολύ! Ήταν πραγματικά ένα από τα πιο όμορφα ταξίδια της ζωής μου, με πρωτόγνωρα και πλούσια συναισθήματα. Θετικά και αρνητικά. Δεν έχει σημασία. Σε κάθε περίπτωση, τη βοήθεια και τη καθοδήγηση την οφείλω στον Παναγιώτη και τον ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτό που μου προσέφερε.

    ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

    Ο Παναγιώτης Κελάνδριας και ο Θοδωρής Τσάκωνας μιλούν για τη «Via Negativa» τους
    Ο Παναγιώτης Κελάνδριας και ο Θοδωρής Τσάκωνας μιλούν για τη «Via Negativa» τους
    Ο Παναγιώτης Κελάνδριας και ο Θοδωρής Τσάκωνας μιλούν για τη «Via Negativa» τους
    Ο Παναγιώτης Κελάνδριας και ο Θοδωρής Τσάκωνας μιλούν για τη «Via Negativa» τους
    Ο Παναγιώτης Κελάνδριας και ο Θοδωρής Τσάκωνας μιλούν για τη «Via Negativa» τους
    Μοιραστείτε το άρθρο:

    Σχολιάστε

    ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

    Πολυξένη Καράκογλου: «Είναι ευλογία ένας καλλιτέχνης να μπορεί να υπηρετήσει το εκάστοτε μουσικό είδος σωστά»

    Γράφει η Μίνα Μαύρου Ήρθε επισήμως στη ζωή μας πριν από 10 περίπου χρόνια, όταν και διακρίθηκε στην...

    Συνέχεια

    Παναγιώτης Σδούκος: «Η γλώσσα της μουσικής υπερβαίνει οποιαδήποτε άλλη γλώσσα που διαιρεί και χωρίζει»

    Γράφει η Ιλένια Χρίστου Με ένα καινούργιο τραγούδι στις αποσκευές του από το καλοκαίρι, το «Αγάπη...

    Συνέχεια

    Kώστας Άγας: «Με τη δουλειά και την προσπάθεια γίνεσαι καλύτερος»

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Συνάντησα τον Κώστα Άγα, με την υπόσχεση ότι θα ανοίξει τα χαρτιά...

    Συνέχεια

    Τάσος Γκρους: «Τα όνειρά μου πραγματοποιήθηκαν και έχω ακόμα τη δυνατότητα να κάνω κι άλλα»

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Ο Τάσος Γκρους είναι ένας άνθρωπος που έχει πειραματιστεί...

    Συνέχεια

    Eύα Φάμπα: «Στο ΡΟΔΟ ΜΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟ τα τραγούδια εστιάζουν στον άνθρωπο»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Η κυκλοφορία της νέας ολοκληρωμένης δουλειάς μιας προσωπικότητας της ελληνικής μουσικής,...

    Συνέχεια

    Μιχάλης Παπαπέτρου: «Η τέχνη πάντα συνομιλούσε με την ιστορία και την κοινωνία»

    Γράφει η Μίνα Μαύρου Είναι μαέστρος, πιανίστας και ενορχηστρωτής...

    Συνέχεια

    Aναστασία Έδεν: «Έχω δει να ασκείται λεκτική, ψυχολογική και σωματική βία και στο χώρο της μουσικής!»

    Γράφει η Λένα Λουλούδη Για το πρόσφατο περιστατικό με τον Στάθη Παναγιωτόπουλο, η ερμηνεύτρια ...

    Συνέχεια

    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»

    Γράφει η Μίνα Μαύρου Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ύστερα από την πολύχρονη παραμονή του στη Γερμανία,...

    Συνέχεια

    Γιάννης Σκαρής: «Για να μπορέσεις να υπηρετήσεις το μπουζούκι, πρέπει να του δώσεις την ψυχή σου»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου «Οι καιροί είναι δύσκολοι φίλε κι αδερφέ μου. Μην τα παρατάς...

    Συνέχεια

    Aγγέλω Σφέτσου: «Δεν υπάρχει τραγούδι χωρίς στίχο και στίχος χωρίς μουσική»

    Γράφει η Λένα Λουλούδη Κάποτε ο Γιάννης Σπανός την χειροφίλησε, όταν την πέτυχε στο καμαρίνι να...

    Συνέχεια