Συνεντεύξεις

Ρωτάμε, απαντάνε!

Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»

Γράφει η Μίνα Μαύρου

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ύστερα από την πολύχρονη παραμονή του στη Γερμανία, ο διακεκριμένος μαέστρος, Δημήτρης Κτιστάκης, έδωσε στον εαυτό του μια πενταετή περίοδο, για να αφουγκραστεί, όπως λέει, τη χώρα και τους κατοίκους της… Η πορεία έδειξε ότι μάλλον τα κατάφερε, αφού σήμερα πια από τη θέση του επίκουρου καθηγητή στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, στο γνωστικό αντικείμενο Διεύθυνση Μικτής Χορωδίας, πρωτοπορεί στον τομέα της χορωδιακής μουσικής και δεν σταματά τις συνεργασίες με Χορωδίες, όπως αυτή της ΕΡΤ, την οποία θα διευθύνει την Τετάρτη 8 και την Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στη νέα Όπερα του Γιώργου Κουρουπού, "Ελπίς Πατρίδος".

Την Τετάρτη 8 αλλά και την Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου σάς συναντάμε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ως διευθυντή της Χορωδίας της ΕΡΤ στο έργο του Γιώργου Κουρουπού, «Ελπίς Πατρίδος». Ένα έργο που ανεβαίνει για πρώτη φορά και μάλιστα στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Τι συναισθήματα σάς δημιουργεί αυτό;

Κατ' αρχήν σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη.

Είμαι φυσικά πολύ χαρούμενος, που συμμετέχω με την ιδιότητα του διευθυντή χορωδίας σε μια μεγαλειώδη παραγωγή, όπως αυτή. Θεωρώ ότι η αίσθηση ευφορίας και ενθουσιασμού που έχω είναι η κοινή αίσθηση που έχουν όλοι οι συμμετέχοντες σε αυτήν την θαυμάσια όπερα. Επιπλέον, το γεγονός ότι μετά από πολύ καιρό εγκλεισμού έχουμε τη δυνατότητα να εκφραστούμε καλλιτεχνικά και πάλι, είναι υπέροχο.

Μουσική Γιώργου Κουρουπού, λιμπρέτο Ιουλίτας Ηλιοπούλου, σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου, διεύθυνση Ορχήστρας Μίλτου Λογιάδη. Μπορούμε να έχουμε επιπλέον συστάσεις της παράστασης;

Με μεγάλη μου χαρά. Εκτός από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και τη Χορωδία της ΕΡΤ, συμμετέχουν διακεκριμένοι Έλληνες σολίστ που είναι οι:

Πέτρος: Τάσης Χριστογιαννόπουλος, βαρύτονος

Λευθερίνα: Θεοδώρα Μπάκα, μετζοσοπράνο

Πατέρας: Τάσος Αποστόλου, μπάσος

Μητέρα: Ειρήνη Καράγιαννη, μετζοσοπράνο

Ρώσος/ Μυητής/Καποδίστριας/ Παπαφλέσσας: Πέτρος Μαγουλάς, μπάσος

Ελευθερία: Άρτεμις Μπόγρη, μετζοσοπράνο

Ανδρέας: Βασίλης Καβάγιας, τενόρος

Ρήγας/ Γαλάτης/ Φιλικός/ Αγωνιστής: Γιάννης Καλύβας, τενόρος

Φιλέλληνας/ Μαυροκορδάτος: Μιχάλης Ψύρρας, βαρύτονος

Μοσχούλα/ Άγγλος/ Γραμματέας/Υπάλληλος: Μαρία Κατριβέση, σοπράνο

Νέος Α'/ Γάλλος/ Εκπρόσωπος Β': Νίκος Ζιάζιαρης, βαρύτονος

Νέος Β'/ Μητροπολίτης/ Εκπρόσωπος Α': Χρήστος Ραμμόπουλος, λυρικός βαρύτονος

Η όλη σύλληψη και σκηνοθεσία της παράστασης είναι του Θάνου Παπακωνσταντίνου.

Σκηνικά – Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού

Κίνηση: Αμαλία Κοσμά

Σχεδιασμός φωτισμών: Χριστίνα Θανάσουλα

Βοηθός Σκηνοθέτις: Κωνσταντίνα Ψωμά

Βοηθός Σκηνογράφου: Σοφία Μπαμπανιώτη

Μουσική προετοιμασία: Γιάννης Τσανακαλιώτης

Επιπλέον, μιλάμε για ένα έργο ανάθεση. Αγχωτικό ή ανακουφιστικό το γεγονός;

Είναι σίγουρα ανακουφιστικό, με βεβαιότητα, καθώς ο Γιώργος Κουρουπός είναι ένας συνθέτης εγνωσμένης συνθετικής αξίας. Είναι πολύ όμορφο να διαπιστώνεις ότι στην Ελλάδα τιμούμε με αναθέσεις, όπως λ.χ. τη συγκεκριμένη, πραγματικούς καλλιτέχνες που όντως το αξίζουν με το παραπάνω.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι κάθε φορά το σύνολο των φωνών μιας χορωδίας να εναρμονίζονται στο όλον μίας παράστασης, ως ρόλος;

Ο ρόλος της Χορωδίας ποικίλει από παράσταση σε παράσταση. Στην συγκεκριμένη Όπερα, η Χορωδία της ΕΡΤ συμμετέχει ως interno, παρασκηνιακά δηλαδή μεν, έξοχα δε! Ο ρόλος της, με διάδραση ή χωρίς, παραμένει σημαντικός και δαμάζει τις όποιες δυσκολίες καλείται να αντεπεξέλθει (τεχνικές κ.λ.π.) με χαρακτηριστική ευκολία. Ο δικός μου ενεργός ρόλος είναι να εναρμονιστώ πλήρως με το Διευθυντή της Ορχήστρας, αποτελώντας έτσι το "συνδετικό κρίκο" μεταξύ τους.

Τι δυναμώνει και τι χαμηλώνει σε μια μουσική παράσταση ο μαέστρος χορωδίας;

Kάθε παράσταση είναι μοναδική. Ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουν οι σολίστ μπορεί να διαφοροποιείται συναισθηματικά, φωνητικά, ερμηνευτικά κάθε φορά. Έστω και ελάχιστα. Ο μαέστρος της Χορωδίας πρέπει γενικότερα να είναι «αλέρτ». Πρέπει να είναι σε θέση δηλαδή, να αντεπεξέλθει σε οποιαδήποτε αλλαγή όποιας μουσικής παραμέτρου είναι το «ζητούμενο» στη ροή μιας παράστασης, είτε αυτή αφορά σε τέμπο, δυναμική διαφοροποίηση, θέματα φραζέ κ.λ.π, ούτως ώστε να εναρμονίζει τη Χορωδία με όλους τους υπόλοιπους συντελεστές.

Αρκετά χρόνια της ζωής σας τα περάσατε στη Γερμανία. Σπουδάσατε, εργαστήκατε, διακριθήκατε διεθνώς… Κάποια στιγμή επιστρέφετε στην Ελλάδα, προφανώς, για να καταθέσετε όλον αυτόν τον πολύτιμο όγκο γνώσης που έχετε συγκεντρώσει. Γιατί ο Δημήτρης Κτιστάκης επέλεξε να επιστρέψει στην πατρώα γη, τη στιγμή που επικρατεί το γνωμικό ότι «Η Ελλάδα είναι μια χώρα που τρώει τα παιδιά της»;

(Γέλια)… Ποντάρω στη βαρυστομαχιά της μητέρας Ελλάδος… Στο ότι δηλαδή όλο και κάποιος μπορεί να της ξεφύγει! Στα σοβαρά όμως τώρα!

Όταν επέστρεψα, έδωσα στον εαυτό μου μια πενταετή περίοδο, για να αφουγκραστώ τη χώρα και τους κατοίκους της… Διότι έφυγα στην ηλικία των 17 και, όπως αντιλαμβάνεστε, επαγγελματικά δεν είχα καμία απολύτως εμπειρία. Δίδαξα σε μουσικά σχολεία, στο ΑΠΘ και σε Ωδεία, όπου και διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και φοιτητών για τη μουσική. Θέλοντας να μεταλαμπαδεύσω τις γνώσεις που είχα αποκτήσει στη Γερμανία και προσπαθώντας τίμια κάθε φορά δίνοντας τον καλύτερό μου εαυτό, ήρθαν και τα υπόλοιπα.

Από το 2015 διδάσκετε στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου κινησιολογία στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Διεύθυνσης Χορωδίας και από το 2016 Διεύθυνση Χορωδίας - Ειδίκευση για διευθυντές μικτής χορωδίας και ταυτόχρονα διευθύνετε τη Χορωδία και το Φωνητικό Σύνολο του Τμήματος. Πού αισθάνεστε πιο ασφαλής; Στην πανεπιστημιακή έδρα ή στη σκηνή με τους χορωδούς απέναντί σας;

Η δουλειά μου είναι πάντα πρακτική και μαεστρικής φύσεως. Αυτό που διδάσκω στους φοιτητές μου δεν είναι κάτι διαφορετικό από την καθημερινότητά μου, όταν δηλαδή διδάσκω και προετοιμάζω κάποια χορωδία για μια συναυλία. Έτσι, θα έλεγα ότι αισθάνομαι παντού το ίδιο καλά.

Γυρνώντας το χρόνο πίσω, θεωρείτε πως έχετε δικαιώσει εκείνο το μικρό παιδί που ξεκινούσε τα πρώτα του μουσικά βήματα στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας;

Θεωρώ πως, ως ένα βαθμό, έχω καταφέρει κάποια πράγματα στον κόσμο της μουσικής. Σίγουρα τον απολογισμό μου όμως θα τον κάνω αργότερα...

Και μιας που μιλάμε για Λάρισα, να πούμε δυο λόγια για την «InDONNAtiόn», τα μετάλλιά της, αλλά και για τη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων Τρικάλων;

Η «InDONNAtiόn» είναι Γυναικείο Φωνητικό Σύνολο, δικό μου «παιδί» αν θέλετε, καθώς την εμπνεύστηκα με συνοδοιπόρους και συνεργάτριες, τις οποίες εκτιμώ και τιμώ καθημερινά. Στα ελάχιστα χρόνια δραστηριοποίησής της, έχει επιτύχει μεγάλη αναγνωρισιμότητα σε Ελλάδα και εξωτερικό και προσδίδει δυναμική εξωστρέφεια στο Δ.Ω. Λάρισας, στο οποίο πλέον ανήκει. Από τις πρώτες εμφανίσεις της εισήγαγε μια καινοτομία στην ελληνική γυναικεία χορωδιακή σκηνή, αυτή του Performance, γεγονός που ώθησε πολλές νεοσύστατες γυναικείες χορωδίες στην Ελλάδα να την μιμηθούν. Έχει πραγματοποιήσει μια σειρά από παραστάσεις – συναυλίες, όπου εκτός του αμιγώς χορωδιακού μέρους υπάρχει και το χορογραφημένο μέρος. Υπεύθυνη χορογράφος είναι η Φαίη Σούκου. Μόνιμη συνοδός και βοηθός μαέστρου η αδελφή μου, Φρόσω. Η επιτυχία της «InDONNAtiόn» αποδεικνύεται από τις νίκες και τις πρώτες θέσεις κατηγοριών σε διεθνείς διαγωνισμούς χορωδιών σε Ελλάδα και εξωτερικό, με κορυφαία στιγμή την κατάκτηση του Grand Prize στο Φουντάο της Πορτογαλίας. Έχω επίσης την τιμή να διευθύνω από ιδρύσεως της, την ΣΟΝΤ. Μια πρωτοβουλία του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής Τρικάλων. Πολλοί νέοι ταλαντούχοι μουσικοί έχουν καταλήξει να σπουδάζουν μουσική σε Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, λόγω ίσως και της αγάπης τους προς την Ορχήστρα, οι οποίοι επιστρέφοντας στην πόλη τους θα έχουν την ευκαιρία να μεγαλουργήσουν.

Αλήθεια, τι περιθώρια διδακτικής καινοτομίας έχει ένας διευθυντής Χορωδίας ως προς τη διδασκαλία των μελών της;

Τεράστια! Για να την μετουσιώσει πρέπει όμως να τη διδαχθεί πρώτα. Δυστυχώς στην Ελλάδα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων του παρελθόντος και του παρόντος χρόνου, οι περισσότεροι που αυτοαποκαλούνται μαέστροι στον τομέα της Χορωδιακής μουσικής, δεν έχουν την κατάλληλη πανεπιστημιακή εκπαίδευση ούτε τους αντίστοιχους τίτλους σπουδών. Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, στο οποίο έχω την τιμή να ανήκω ως επίκουρος καθηγητής στο γνωστικό αντικείμενο Διεύθυνση Μικτής Χορωδίας, ήταν το πρώτο ελληνικό ΑΕΙ που χορήγησε τέτοιου είδους τίτλο.

Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ύψιστος τίτλος σπουδών που έχετε κατακτήσει;

Το διδακτορικό μου, που αποτελεί το πρώτο διδακτορικό στον τομέα της ερμηνείας και εκτέλεσης στη Διεύθυνση Μικτής Χορωδίας στην Ελλάδα.

Πολύ εντυπωσιακό! Υπάρχει κάτι με το οποίο θα τον ανταλλάσσατε;

Δεν θα αντάλλασσα κανένα από τα υπόλοιπα τρία μεταπτυχιακά ή τον βασικό τίτλο σπουδών με τίποτα, γιατί όλοι οι τίτλοι αποκτήθηκαν ύστερα από πολλή μελέτη και κόπο και έχουν συντελέσει στο να είμαι αυτός που είμαι.

Τι έχετε δρομολογήσει για τη συνέχεια;

Μετά την Όπερα του Γιώργου Κουρουπού, "Ελπίς Πατρίδος", στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 8 και 10 Δεκεμβρίου, έχω ακόμη μια συνεργασία με τη Χορωδία της ΕΡΤ με την 9η του L. van Beethoven στις 17 και 18 Δεκεμβρίου επίσης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με πληθώρα συντελεστών. Ενδιάμεσα, στις 12 Δεκέμβρη συναυλία με τίτλο “Ελλήνων Έργα” με την InDONNAtion, ένα αφιέρωμα στην σύγχρονη έντεχνη ελληνική δημιουργία με πολλές πρώτες πανελλήνιες εκτελέσεις έργων Ελλήνων συνθετών.

Πλησιάζουν γιορτές πια… ο εφιάλτης της πανδημίας ακόμα παρών, αλλά εν μέρει αντιμετωπίσιμος, με τους καλλιτέχνες να ξεκινούν, έστω και δειλά, τις επανεμφανίσεις επί σκηνής. Μέσα σ' αυτό το σκηνικό κάνετε την ευχή σας…

Να μην βιώσουμε πάλι συνθήκες καραντίνας και να είμαστε όλοι πιο υπεύθυνοι στην καθημερινότητά μας!

Σας ευχαριστώ πολύ! Επόμενη συνάντηση στο Μέγαρο 8 και 10 Δεκεμβρίου.

Ευχαριστώ κι εγώ με τη σειρά μου. Θα σας δούμε εκεί...

    ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»
    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»
    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»
    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»
    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»
    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»
    Δημήτρης Κτιστάκης: «Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, διαπίστωσα τη δίψα των μαθητών και των φοιτητών για μουσική»
    Μοιραστείτε το άρθρο:

    Σχολιάστε

    ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

    Πολυξένη Καράκογλου: «Είναι ευλογία ένας καλλιτέχνης να μπορεί να υπηρετήσει το εκάστοτε μουσικό είδος σωστά»

    Γράφει η Μίνα Μαύρου Ήρθε επισήμως στη ζωή μας πριν από 10 περίπου χρόνια, όταν και διακρίθηκε στην...

    Συνέχεια

    Παναγιώτης Σδούκος: «Η γλώσσα της μουσικής υπερβαίνει οποιαδήποτε άλλη γλώσσα που διαιρεί και χωρίζει»

    Γράφει η Ιλένια Χρίστου Με ένα καινούργιο τραγούδι στις αποσκευές του από το καλοκαίρι, το «Αγάπη...

    Συνέχεια

    Kώστας Άγας: «Με τη δουλειά και την προσπάθεια γίνεσαι καλύτερος»

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Συνάντησα τον Κώστα Άγα, με την υπόσχεση ότι θα ανοίξει τα χαρτιά...

    Συνέχεια

    Τάσος Γκρους: «Τα όνειρά μου πραγματοποιήθηκαν και έχω ακόμα τη δυνατότητα να κάνω κι άλλα»

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Ο Τάσος Γκρους είναι ένας άνθρωπος που έχει πειραματιστεί...

    Συνέχεια

    Eύα Φάμπα: «Στο ΡΟΔΟ ΜΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟ τα τραγούδια εστιάζουν στον άνθρωπο»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Η κυκλοφορία της νέας ολοκληρωμένης δουλειάς μιας προσωπικότητας της ελληνικής μουσικής,...

    Συνέχεια

    Μιχάλης Παπαπέτρου: «Η τέχνη πάντα συνομιλούσε με την ιστορία και την κοινωνία»

    Γράφει η Μίνα Μαύρου Είναι μαέστρος, πιανίστας και ενορχηστρωτής...

    Συνέχεια

    Aναστασία Έδεν: «Έχω δει να ασκείται λεκτική, ψυχολογική και σωματική βία και στο χώρο της μουσικής!»

    Γράφει η Λένα Λουλούδη Για το πρόσφατο περιστατικό με τον Στάθη Παναγιωτόπουλο, η ερμηνεύτρια ...

    Συνέχεια

    Γιάννης Σκαρής: «Για να μπορέσεις να υπηρετήσεις το μπουζούκι, πρέπει να του δώσεις την ψυχή σου»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου «Οι καιροί είναι δύσκολοι φίλε κι αδερφέ μου. Μην τα παρατάς...

    Συνέχεια

    Aγγέλω Σφέτσου: «Δεν υπάρχει τραγούδι χωρίς στίχο και στίχος χωρίς μουσική»

    Γράφει η Λένα Λουλούδη Κάποτε ο Γιάννης Σπανός την χειροφίλησε, όταν την πέτυχε στο καμαρίνι να...

    Συνέχεια