Aπόστολος Σιδέρης: «Η ομορφιά της μουσικής είναι η ικανότητά της να αλλάζει, όπως οι άνθρωποι από την επαφή τους με διαφορετικές κουλτούρες»
Γράφει η Αρετή Κοκκίνου
Μια ματιά στο βιογραφικό του μπασίστα και συνθέτη Απόστολου Σιδέρη και των συνεργατών του αρκεί, για να εντυπωσιαστεί κάποιος! Πρόκειται για διεθνούς εμβέλειας μουσικό, με αφετηρία τις σπουδές του στο Berklee και το City College of NY, από τους καλλιτέχνες εκείνους που έχουν κάνει πράξη αυτό που λέμε «Πολίτης του Κόσμου».
Γνώρισα τη δουλειά του με αφορμή την κυκλοφορία του ολοκαίνουργιου album του με τίτλο «Σummation» (Freshsound Records, Βαρκελώνη) που θα παρουσιαστεί στο "Zoo" στο Χαλάνδρι στις 24 Νοεμβρίου.
Ακούγοντας το υλικό, εξαιρετικής αισθητικής ethnic jazz με διάφορες μίξεις και επιρροές από και σαφώς πρωτότυπα στοιχεία, νομίζω ότι δε θα τη χάσω τη συναυλία τους με τίποτα. Ανατολίτικα μακάμ, στοιχεία ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, latin και standard jazz φόρμες συνδυάζονται με πολύ έξυπνο και «ψαγμένο» τρόπο. Θα είναι μία από τις λίγες ευκαιρίες να ακούσουμε τον Απόστολο Σιδέρη και τους εκλεκτούς συνεργάτες του on stage, καθώς έχουν ήδη προγραμματίσει διεθνή περιοδεία. Ο ίδιος εξ' άλλου είναι μόνιμος κάτοικος Κωνσταντινούπολης πια.
Στις ηχογραφήσεις του Σummation συμμετέχουν διακεκριμένοι μουσικοί από διάφορα μέρη του κόσμου. Εκτός από τον Απόστολο, ο Αργεντινός πιανίστας Leo Genovese και ο drummer Δημήτρης Κλώνης είναι βασικοί συντελεστές. Στο ιδιαίτερο χρώμα του μουσικού υλικού συνεισφέρουν σημαντικά οι συμμετέχοντες μουσικοί Andrea Romani (νέυ), Γιάννης Πούλιος (βιολί), Γιάννης Μουστάκης (κρουστά), Χρήστος Σαγιέντ (κρουστά).
Το album “Σummation” κατά τη γνώμη μου προχωρά ακόμα πιο παραπέρα την σύγχρονη τάση συνδυασμού ethnic στοιχείων με κλασσικές jazz φόρμες. Πιστεύετε ότι αυτή η τάση θα είναι και το “μέλλον” της σύγχρονης jazz;
Πράγματι το "Σummation" αποτελεί σε μεγάλο βαθμό τον συνδυασμό ήχων και μελωδιών, προερχόμενων από αρκετά διαφορετικές μουσικές παραδόσεις. Θα έλεγα ότι η αισθητική και η δυναμική του δίσκου στο σύνολό της παραπέμπει στα jazz ακούσματά μου, με έμφαση στον αυτοσχεδιασμό και την διάδραση των μουσικών, όπως αυτή γίνεται στην σύγχρονη jazz. Παρόλα αυτά, μελωδικά αλλά και ρυθμικά άντλησα στοιχεία από τα διάφορά μου ακούσματα, όπως τη μουσική της Ελλάδας και της Ανατολής. Δεν θεωρώ βέβαια ότι απαραίτητα αυτό είναι και το μέλλον της σύγχρονης jazz μουσικής στο σύνολό της. Η ομορφιά της τζαζ είναι ότι μπορεί ο/η εκάστοτε μουσικός να εφαρμόσει στην μουσική αυτή τις διάφορές του/της επιρροές. Απ' την αρχή της η μουσική αυτή αποτέλεσε μια μίξη από διαφορετικές κουλτούρες, όπως αυτές αναμίχθηκαν στον νέο κόσμο (Αμερική) και κατ' επέκταση στην Ευρώπη, στην Ανατολή κτλ.
Στο βιογραφικό σας αναφέρετε τα ταξίδια που κάνατε (με την ενθάρρυνση του δασκάλου σας, του μεγάλου John Patitucci), προκειμένου να γνωρίσετε από κοντά μουσικές κουλτούρες διαφόρων λαών. Πόσο διαφορετικό είναι να γνωρίζεις από κοντά τα στοιχεία αυτά σε σχέση με το να ακούς τις αντίστοιχες μουσικές στο youtube, έστω και από live καταγραφές;
Είναι γεγονός ότι σαν χθες θυμάμαι τον ενθουσιασμό που είχε ο John Patitucci, εξ' αιτίας της επαφής του με τις μουσικές της Βραζιλίας, της Λατινικής Αμερικής γενικότερα αλλά και την σύγχρονη κλασσική μουσική της Ευρώπης. Σίγουρα μπορεί κάποιος να μάθει πολλά, ακούγοντας όλα αυτά τα είδη μουσικής, παρόλα αυτά, όπως μου είχε πει κι ο ίδιος, η τριβή με αυτές τις κουλτούρες σε προσωπικό επίπεδο είναι πάρα πολύ σημαντική στο να καταλάβει κάποιος τις ιδιαιτερότητες και τα μυστικά που κρύβει κάθε μουσική παράδοση και κάθε πολιτισμός γενικότερα. Θεωρώ για παράδειγμα ότι, έχοντας την ευκαιρία να ταξιδέψω στην Βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή, έμαθα πράγματα γι' αυτές τις μουσικές που δεν θα μπορούσα εύκολα να καταλάβω αλλιώς. Όντας στα μέρη αυτά, βοηθήθηκα στο να νιώσω τις κουλτούρες που περιβάλλουν και γέννησαν αυτά τα ακούσματα.
Έχοντας ολοκληρώσει τις μουσικές σας σπουδές στο Berklee και City College της Νέας Υόρκης επιλέξατε την Κωνσταντινούπολη ως τόπο κατοικίας. Οι λόγοι καλλιτεχνικοί ή συναισθηματικοί;
Με το που τελείωσα την φοίτηση μου στο Berklee στην Βοστώνη, αποφάσισα καταρχάς να μετακομίσω στην Νέα Υόρκη, προκειμένου να δοκιμάσω κι εγώ την τύχη μου σε αυτό το τεράστιο αστικό κέντρο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Εκεί είχα την τύχη να συνεργαστώ με μουσικούς από όλες τις άκρες του κόσμου, και χάρις σε αυτή την εμπειρία συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό είναι για έναν μουσικό να βρει τον δρόμο του και την προσωπική του φωνή. Στα πλαίσια αυτής της μουσικής Οδύσσειας γνώρισα μουσικούς από την Τουρκία αλλά και από τη Μέση Ανατολή που με ώθησαν στο να ξεκινήσω και κάποιες συνεργασίες στην Τουρκία, βασισμένες στις μουσικές αυτές. Στο μεταξύ γνώρισα και την Αλέβ, την γυναίκα μου, η οποία είναι από την Πόλη και έτσι πήρα και την απόφαση να έρθω στην Πόλη και να την κάνω την νέα μου βάση.
Όπως διάβαζα το πληροφοριακό υλικό σας, μου έκανε εντύπωση η θέση του συνεργάτη σας Leo Genovese, (σημ. ο πιανίστας του “Σummation”) σχετικά με την κοινωνική διάσταση της μουσικής “.....Θέλω να κάνω τους ανθρώπους να έχουν μεγαλύτερη συναίσθηση των διαφορετικών καταστάσεων -πολλές φορές δύσκολων- που άλλοι άνθρωποι καθημερινά βιώνουν. Αυτό έχει να κάνει κατά πολύ με τις σωστές προθέσεις. Η μουσική λειτουργεί κατά πολύ, όπως οι άνθρωποι: Η καλή “πηγή” παράγει καλό αποτέλεσμα.”(σε ελεύθερη μετάφραση της γράφουσας). Ποιές είναι οι “καλές προθέσεις” και ποια “η σωστή πηγή” στη μουσική;
Γνωρίζοντας τον Λέο, τόσο σε προσωπικό όσο και σε μουσικό επίπεδο, καταλαβαίνω ακριβώς αυτό που θέλει να πει με στην φράση αυτή. Αναφέρεται καταρχάς στην ειλικρίνεια που πρέπει να έχει η μουσική μας, σε μια καθαρότητα. Θεωρώ ότι ένα καλό κοινό μπορεί να νιώσει τις προθέσεις των μουσικών, τον σκοπό για τον οποίο παράγουμε μουσική. Συμφωνώ κι εγώ ότι μόνο έτσι μπορούμε να μεταδώσουμε και τα αληθινά μας συναισθήματα, όσον αφορά στις διάφορες καταστάσεις γύρω μας, σε κοινωνικό αλλά και πολιτικό επίπεδο. Ο Λέο, αλλά κι εγώ ο ίδιος, θεωρούμε ότι ύψιστος στόχος της μουσικής μας είναι να αγκαλιάσουμε τον άνθρωπο γενικότερα και αυτό μπορεί να γίνει, μόνο μέσω μιας ειλικρινούς τριβής με τις κουλτούρες του κόσμου που μας περιβάλλει, πέρα από αυτό που καθορίζει η εκάστοτε μόδα ή τάση για "orientalism" που συχνά επικρατεί στην Δύση.
Θεωρείτε ότι η συνεργασία μουσικών από διαφορετικές εθνικότητες μπορεί να εμπνεύσει τον κόσμο προς μία καλύτερη αντιμετώπιση του διαφορετικού και να δώσει ένα αντιρατσιστικό μήνυμα, ή.... έτερον εκάτερον;
Σίγουρα, το γεγονός ότι η συνεργασία μουσικών, προερχόμενων από διαφορετικές κουλτούρες και εθνικότητες από μόνη της μπορεί να εμπνεύσει την αποδοχή του "διαφορετικού", του φαινομενικά ξένου στοιχείου. Αυτή είναι και η δύναμη της μουσικής και της τέχνης γενικότερα. Είχα ανέκαθεν το ενδιαφέρον να φέρνω μαζί μουσικούς από διαφορετικές χώρες αλλά και από ποικίλες μουσικές παραδόσεις, με σκοπό να τονίσω την οικουμενικότητα της μουσικής. Είναι ιδιαίτερο το συναίσθημα που αντλώ από αυτές τις μίξεις, όταν αυτές γίνονται με την ειλικρίνεια που προαναφέραμε. Ήθελα παραδείγματος χάριν να δω πώς ο Leo Genovese θα λειτουργούσε με έναν βιολιστή σαν τον Γιάννη Πούλιο, ο οποίος προέρχεται από την παραδοσιακή μουσική της χώρας μας και το αντίθετο. Είναι οι πολιτισμικές γέφυρες αυτές οι οποίες με ενδιαφέρουν σε καλλιτεχνικό αλλά και πολιτικό επίπεδο εν τέλη.
Οι συντελεστές του “Σummation” είναι μουσικοί διάφορων εθνοτήτων, ταιριάζοντας απόλυτα και με τον τίτλο της δουλειάς. Πέρα από την τεχνική δεινότητα και το κατάλληλο background, ποια είναι τα στοιχεία που σας κάνουν να επικοινωνείτε περισσότερο με συγκεκριμένους μουσικούς απ' ό,τι με άλλους;
Πρέπει στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι με όλους τους μουσικούς που συμμετείχαν σε αυτή την δουλειά έχω μια ιδιαίτερη σχέση, πέραν της μουσικής. Με τον Λέο είχα την ευτυχία να γνωριστώ τον τελευταίο μου χρόνο στο Berklee. Έκτοτε ένιωσα ότι πρόκειται για έναν μουσικό ιδιαίτερα ανοιχτό στον τρόπο που λειτουργεί σε ένα μουσικό σύνολο και, κατέχοντας την ικανότητα να προσαρμόζεται αμέσως στα εκάστοτε μουσικά δεδομένα, χωρίς να χάνει όμως και την προσωπική του φωνή ως μουσικός.
Ο ντράμερ μας Δημήτρης Κλώνης μού τράβηξε την προσοχή επίσης με τον τρόπο που αντιμετωπίζει την μουσική, αρνούμενος να μπει σε καλούπια.
Ο Αντρέα Ρομάνι που έπαιξε νέυ στο «Σummation», είναι επίσης ένας μουσικός με βαθειά γνώση τόσο της τζαζ όσο και των μουσικών στοιχείων της Ελλάδας, της Τουρκίας αλλά και της Ανατολής γενικότερα. Ο Γιάννης Πούλιος, αν και βιολιστής προερχόμενος από την παράδοση, έδειξε εξαρχής την πρόθεσή του να διευρύνει το στυλιστικό του εύρος και να εφαρμόσει το ύφος του σε περισσότερο αυτοσχεδιαστικές μουσικές, προερχόμενες από τον κόσμο της τζαζ γενικότερα.
Το ίδιο ισχύει και για τους δύο εξαιρετικούς κρουστούς που έπαιξαν στο album. Τόσο ο Γιάννης Μουτσάκης όσο και ο Χρήστος Σαγιέντ είναι μουσικοί που μπορούν να κινηθούν με την ίδια άνεση, τόσο στις μουσικές του τόπου μας και της Ανατολής όσο και στις παραδόσεις της Λατινικής Αμερικής, της Βορείου Αφρικής κτλ.
Πέρα από τη χρήση μεσογειακών και ανατολίτικων ρυθμικών στοιχείων, σε ορισμένα κομμάτια όπως "La Dance Occasionnelle (The Occasional Dance)" χρησιμοποιήθηκαν και κλίμακες “τύπου μακάμ”, όπως αναφέρετε. Πόσο δύσκολη είναι η ενσωμάτωση τέτοιων μουσικών δρόμων στη δυτική αρμονία;
Ο τρόπος που οι δυο αυτοί μουσικοί κόσμοι μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά είναι πράγματι ένα μεγάλο ζήτημα και απόψεις υπάρχουν πολλές για το αν και πώς μπορεί κάτι τέτοιο να επιτευχθεί. Προσωπικά θεωρώ ότι η μίξη αυτή δεν αποτελεί ένα νέο φαινόμενο. Κατά την διάρκεια του 20ού αιώνα, αλλά και πριν, βλέπουμε η Ανατολίτικη μουσική να έχει επηρεαστεί ιδιαίτερα από την αρμονία, τους ρυθμούς και τις μελωδίες της Δύσης αλλά και το αντίθετο. Προσωπικά στον τρόπο που επιλέγω να γίνει αυτή η μίξη, θα έλεγα ότι είμαι αρκετά συντηρητικός, όσον αφορά στο πώς εναρμονίζω μια μελωδία που προέρχεται από τον κόσμο των Μακάμ και άλλων μουσικών δρόμων της Ανατολής.
Προτεραιότητά μου ήταν στο συγκεκριμένο κομμάτι αλλά και σε άλλα του δίσκου, να μην υπερβάλλω στον τρόπο που έντυσα αρμονικά αυτές τις μελωδίες. Πιστεύω ότι σαν Έλληνες έχουμε την βάση να δημιουργούμε τέτοιου είδους αλχημείες, λόγω του ρεμπέτικου και λαϊκού μας τραγουδιού. Ο τρόπος με τον οποίο ο σύγχρονος Έλληνας λαϊκός μουσικός καλέστηκε να δυτικοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τους τρόπους της μουσικής της Μικράς Ασίας, με έναν τρόπο φυσικό και ανεπιτήδευτο, αποτελεί για 'μένα μια πυξίδα για το πώς μπορεί κάτι τέτοιο να επιτευχθεί χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.
Έχει τα όριά της, τελικά, η μίξη στοιχείων και στυλ;
Θεωρώ πως όχι. Αρκεί να βασίζεται η μίξη αυτή σε μια ειλικρίνεια, όπως αναφέραμε και πριν. Εάν δούμε και την ιστορική πορεία της Jazz γενικότερα, θα συνειδητοποιήσουμε ότι διάφοροι σπουδαίοι μουσικοί του είδους, όπως ο John Coltrane, ο Miles Davis, o Joe Zawinul και πολλοί άλλοι αντλούσαν έμπνευση από διαφορετικά μουσικά στυλ και παραδόσεις. Από την δεκαετία του '60 αλλά και από πιο πριν, θα έλεγα ότι οι εκφραστές της Jazz άρχισαν να ''ψάχνονται'' με τους δρόμους της Ανατολής αλλά και της Αφρικής, με τους ρυθμούς της Λατινικής Αμερικής κ.τ.λ. Ειδικά για εμάς, που προερχόμαστε από κουλτούρες διαφορετικές της Αμερικανικής που γέννησε την Τζαζ, είναι φυσικό να έχουμε και διαφορετικά ακούσματα και επιρροές. Πιστεύω ότι, όσο η μουσική αυτή θα προχωράει, θα εξελίσσεται και θα γίνεται μια αυξανόμενα διεθνής γλώσσα, τόσο θα προσαρμόζεται και σε διαφορετικά μουσικά δεδομένα και παραδόσεις κάθε τόπου. Αυτή είναι και η ομορφιά της μουσικής για εμένα, η ικανότητα που έχει να αλλάζει, όπως αλλάζουν και οι άνθρωποι γύρω μας από την επαφή τους με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς.
Ποια θα είναι τα επόμενα ταξίδια του “Σummation” καθώς και το προσεχές πρόγραμμα εμφανίσεών σας;
Θα έχουμε τη χαρά και την ευτυχία να παρουσιάσουμε το υλικό αυτό σε μια σειρά συναυλιών, τόσο στην Ελλάδα, στο ''Zoo'' στο Χαλάνδρι στις 24 Νοεμβρίου όσο και στο εξωτερικό, στο γνωστό Jazz club του Παρισιού ''Sunside-Sunset'', στην Μάλτα αλλά και στην Πόλη με 2 μας εμφανίσεις εκεί. Επίσης, προγραμματίζουμε κάποια σεμινάρια γύρω από τις ημερομηνίες της περιοδείας μας, συγκεκριμένα στην Αθήνα στο ''Cobra High'' στις 21 Νοεμβρίου όσο και στο Πανεπιστήμιο της Μάλτας στις 23 του ίδιου μήνα. Παράλληλα, προετοιμάζουμε το έδαφος για την Άνοιξη και το Καλοκαίρι του 2020, με πιθανές συναυλίες τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Μέση Ανατολή.
Καλή σας επιτυχία σε όλα, λοιπόν!
Ευχαριστούμε πολύ!
Σχολιάστε