Το αδιαχώρητο στη διάλεξη για το Ρεμπέτικο στο Θέατρο Τέχνης- 70 χρόνια μετά

Γράφει ο Ηλίας Προβόπουλος

Φωτογραφίες: Ηλίας Προβόπουλος

Τέτοια ουρά για μια διάλεξη στο κέντρο της Αθήνας έχει αρκετά χρόνια να αναφερθεί και είναι εντυπωσιακό πως αυτό που είδαμε τη Δευτέρα 28 Ιανουαρίου μπροστά από το Θέατρο Τέχνης είχε επαναληφθεί ακριβώς και πριν από 70- παρά 3 ημέρες- χρόνια.

Όταν στις 31 Ιανουαρίου 1949 ο 24χρονος Μάνος Χατζιδάκις έκανε την περίφημη διάλεξή του «Ερμηνεία και θέση του σύγχρονου λαϊκού τραγουδιού – Ρεμπέτικο», μια διάλεξη που θεωρείται ορόσημο για την αναγνώριση του ρεμπέτικου από τους αστούς και τους διανοητές της εποχής.

Ο 24χρονος τότε συνθέτης, μέσα στη δίνη του εμφυλίου που ακολούθησε την Κατοχή, μίλησε με τόλμη και σαφήνεια για την ιδεολογία και την αισθητική αυτών των «περιφρονημένων» τραγουδιών, προβάλλοντάς τα ως «μια τέχνη γνησίως και μοναδικά ελληνική». Για να καταλήξει, προσκαλώντας στη σκηνή του θεάτρου τον Μάρκο Βαμβακάρη και τη νεαρή Σωτηρία Μπέλλου που τραγούδησαν επιλεγμένα ρεμπέτικα στο έκπληκτο κοινό.

Η μόλις πριν από λίγες ημέρες εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», σε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης».

Την επιμέλεια του αφιερώματος είχε ο Λάμπρος Λιάβας, Καθηγητής Εθνομουσικολογίας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, ο οποίος διάβασε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τη διάλεξη, αναλύοντας την κομβική σημασία της για την εποχή και την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού. Παράλληλα, o πιανίστας Θοδωρής Οικονόμου έπαιξε αποσπάσματα από τις «Έξι λαϊκές ζωγραφιές» που συνέθεσε ο Χατζιδάκις το 1950, με πηγή έμπνευσης τα ρεμπέτικα.

Εβδομήντα χρόνια μετά λοιπόν, το ενδιαφέρον του κόσμου να ακούσει κάποιον να διαβάζει όχι την ίδια διάλεξη, αλλά μια άλλη διάλεξη από τον Λάμπρο Λιάβα, η οποία ήταν επικεντρωμένη στην πορεία και το έργο του Μάνου Χατζιδάκι καθώς και του ρεμπέτικου μετά από εκείνη την ημέρα, φανερώνει πως η μουσική του συγκινεί ακόμη ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και ότι εκτιμούμε πως με τον τρόπο του και το ήθος του μας δίδαξε να ξεχωρίζουμε την λαϊκή ευαισθησία από τις λαϊκές συνήθειες.

Οι θέσεις στο Θέατρο Τέχνης είναι περιορισμένες, άντε να φτάνουν τις 200, αλλά ο κόσμος που έκανε ουρά σε όλη την Πεσματζόγλου μέχρι την είσοδο της ερημωμένης Στοάς του Αρσακείου ξεπερνούσε κατά πολύ τους 500. Κάποιοι βολεύτηκαν στο φουαγιέ αλλά οι περισσότεροι αποχώρησαν με το παράπονο γιατί δεν κατάφεραν να ακούσουν την διάλεξη.

Κι ακόμη γιατί δεν κατάφεραν να ακούσουν τον γιο του Μάρκου Βαμβακάρη, Στέλιο και την ορχήστρα του (Εβελίνα Αγγέλου,Μιχάλης Δήμας, Μάνος Καλπάκης, Γιώργος Χρονόπουλος) που έπαιξαν τα 5 κλασσικά ρεμπέτικα τραγούδια που ακούστηκαν στην πρώτη διάλεξη του 1949.

Όσοι σταθήκαμε τυχεροί να παρακολουθήσουμε την εκδήλωση, ακούσαμε την φωνή του Μάνου Χατζιδάκι που μας έβαλε για άλλη μια φορά από τον ουρανό ερωτήματα και μας έθεσε προ των ευθυνών μας για τα όνειρά μας και την μουσική της εποχής μας…