Σε άσπρο-μαύρο

Οι παλιές αγάπες δεν ξεχνιούνται

Η εξομολόγηση του Δημήτρη Ψαριανού στο Γιάννη Φλέσσα- Συνέντευξη Ντοκουμέντο

Γράφει ο Γιάννης Φλέσσας

Γυρίζοντας απ' την Αμερική ο Μάνος Χατζιδάκις το 1970, φέρνει στις αποσκευές του τις παρτιτούρες από ένα έργο που επρόκειτο να σημαδέψει την ευαισθησία μας για πολλά χρόνια, τον περίφημο «Μεγάλο Ερωτικό». Τραγούδια τονισμένα πάνω σε στίχους σπουδαίων ποιητών: Σολωμός, Καβάφης, Σαραντάρης, Δημοτικά του έρωτα. Ένα έργο με ιδιόμορφη μουσική, γεμάτη μνήμες, ευαισθησία και ερωτική δύναμη. Ο Χατζιδάκις στην καλύτερη στιγμή του!


Το νέο κυκλοφορεί ταχύτατα στους μουσικούς κύκλους και οι γνωστοί εκείνη την εποχή τραγουδιστές, ταράζονται και «πέφτουν» από κοντά να πάρουν «τη δουλειά»… Ονόματα μεγάλα, που σήμερα αποτελούν τους μεγαλοστάρ του τραγουδιού μας.
Ο πολύς Χατζιδάκις χαμογελάει με σημασία σε κάθε προσφορά, γιατί μόνο αυτός ξέρει ποιοι πρέπει να γράψουν τα ονόματά τους με χρυσά γράμματα στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, με τη συμμετοχή τους στο «Μεγάλο Ερωτικό». Είναι δύο νέα παιδιά, άγνωστα στο πανελλήνιο, η Φλέρυ Νταντωνάκη, με σπουδές στο Μπρόντγουεϊ, ισχυρή προσωπικότητα, προβληματισμένη και υπερευαίσθητη και ο Δημήτρης Ψαριανός, πρωτοξάδελφος του άλλου τροβαδούρου του Μάνου, του γλυκύτατου Λάκη Παππά.
Ο Ψαριανός, παιδάκι ακόμα τότε, έχει ένα ατού που εξουδετερώνει όλους τους άλλους τραγουδιστές μπροστά στο Χατζιδάκι: Είναι γνήσιος, ευαίσθητος, με βαθειά αρμονική δομή και ένα σπάνιο χρώμα φωνής. Είναι γεννημένος μπαλαντίστας και με σπουδές κλασσικής κιθάρας απ' το περίφημο δίδυμο των δασκάλων, Ασημακόπουλου- Λίζα Ζώη, έχει μέσα του τα μουσικά μηνύματα του ΚΑΙΡΟΥ του.
Μπαίνει στο στούντιο τρέμοντας και βγαίνει τρέμοντας. Το αποτέλεσμα όμως ήτανε συναρπαστικό. Η υγρή ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ φωνή του Ψαριανού πέφτει πάνω στις εξαίσιες μελωδίες και ερμηνεύει τους σπουδαίους ποιητές μ' έναν τρόπο μοναδικό και αξεπέραστο για τα ελληνικά δεδομένα!
Μια κουβέντα μαζί με τον αξέχαστο αυτόν καλλιτέχνη ένα μόνο χαρακτηρισμό μπορεί να έχει: Αληθινή εμπειρία καλού γούστου, μια ανάσα μέσα στο νέφος της αμανετζίδικης υποκουλτούρας και του λαϊκισμού, μιας εποχής χωρίς ταυτότητα!
*Την παρακάτω συνέντευξη μού την παραχώρησε για λογαριασμό του «Έθνους της Κυριακής» το αρκετά πια μακρινό 1984.

Δημήτρη, πώς νιώθεις μέσα στα πράγματα;
Λίγο χαμένος… Ξέρεις, τα πράγματα αλλάζουν διαφορετικά απ' ό,τι αλλάζουν οι άνθρωποι. Έτσι, δημιουργείται μια απόσταση που πρέπει να σε βοηθήσει κάποιος να την καλύψεις, ώστε να παρακολουθήσεις την πορεία τους.
Εγώ μένω στα ίδια. Δε με νοιάζει πού πάει το τραγούδι. Με νοιάζει πού πάω εγώ μέσα απ' το τραγούδι μου.

Πού πας;
Σε καλό δρόμο. Θα συναντηθούμε σε λίγα χρόνια όλοι μας- καλοί, κακοί, φτωχοί και πλούσιοι, πετυχημένοι και άγνωστοι- όταν το καλό τραγούδι ξαναπάρει τα πράγματα στα χέρια του.

Πιστεύεις πως θα 'ρθει αυτή η στιγμή;
Εσύ τι πιστεύεις; Θα κρατήσει για πάντα αυτή η οπισθοδρομική παρεξήγηση;

Τι ονομάζεις οπισθοδρομική παρεξήγηση;
Πριν από είκοσι χρόνια τραγουδάγαμε Γκάτσο, Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσο στα ταβερνάκια και στις μπουάτ. Πίναμε το κρασάκι μας με το «Διψάσαμε το μεσημέρι». Σήμερα, μέσα στο 1984, για να πούμε ότι είμαστε τραγουδιστές, πρέπει να υποσχόμαστε στον κόσμο πως θα περάσει καλά με «Μια γυφτοπούλα στο χαμάμ». Είδες κατάντια; Πριν από είκοσι χρόνια, για να γράψουμε ένα τραγούδι, έπρεπε να χτυπηθούμε μια βδομάδα, ψάχνοντας ακόρντο ακόρντο να βγούμε σε δρόμο. Τώρα οι δρόμοι κωδικοποιήθηκαν. Όποιος θέλει γράφει ένα τραγούδι. Δεσπόζουσα, υποδεσπόζουσα, καλημέρα σας. Ψεκάστε, σκουπίστε, τραγουδήστε, τελειώσαμε…

Έχει ειδική πίκρα και τα λες όλα αυτά;
Δε χρειάζεται να 'χεις κάποια μεζεμένη πίκρα, για να πεις την αλήθεια. Απλώς η αλήθεια είναι πικρή και δίνει αυτή την εντύπωση. Γιατί να 'χω πικρία; Επειδή έχω πίσω μου ως κληρονομιά το σημαντικό έργο της δεκαετίας του '70; Άλλοι είναι πικραμένοι, που δε χορταίνει η άμετρη φιλοδοξία τους, ούτε με τα εξώφυλλα, ούτε με τις δέσμες των χιλιάρικων. Θα 'θελαν να έχουν και τα «δικά» μας, εμάς των πέντε δέκα που επιμένουμε σ' ένα δρόμο της καρδιάς, πέρα από διαφημίσεις και σαπουνόφουσκες, που τουλάχιστον μας δίνει την ευκαιρία να κοιμόμαστε χωρίς ηρεμιστικά.

Τα νιάτα, που σ' αγαπάνε τόσο πολύ, πώς τα βλέπεις;
Είμαι κοντά στα τριάντα πέντε μου χρόνια. Συμφωνώ με τους δεκαεξάρηδες, όπως όταν ήμουν κι εγώ δεκάξι. Έχουν δίκιο. Και για την περίεργη γλώσσα που μιλάνε και για τον ήχο που διαλέγουν και για τη γενική άρνηση που κουβαλάνε μέσα τους.

Γιατί, Δημήτρη;
Γιατί, πέρα απ' τους σεισμούς, τις καταστροφές και τα συμφέροντα, η ξεφτίλα της παγκόσμιας πολιτικής και το χοντρό παιχνίδι των ιδεομάγαζων, φτάσανε τα νιάτα σ' ένα σκληρό συμπέρασμα: για να βρεις ένα πανάκριβο κομματάκι ευτυχίας, δεν πρέπει να το κυνηγήσεις, ούτε στα κόμματα, ούτε στ' αποκόμματα. Οι περισσότεροι τραγουδιστές που ξέρω λειτουργούν και παλεύουν φουκαριάρικα ανάμεσα στα κόμματα και στ' αποκόμματα.

Συμφωνείς με τους περιθωριακούς και τους ανένταχτους;
Σαχλαμάρες. Ούτε περιθωριακοί είναι, ούτε ανένταχτοι! Δηλαδή, ένας ερειπωμένος αλήτης, που πέφτει κάτω τις νύχτες στα πεζοδρόμια, είναι τόσο μεγάλη κοινωνική ντροπή και δεν είναι κοινωνική ντροπή η διορισμένη γκομενίτσα του κάθε κομισάριου που τρώει και πίνει απ' τον κουβά της εξουσίας; Και τι είδους ανένταχτοι; Δεν πληρώνουν ΕΡΤ, ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΙΚΑ, μίκα, σύκα, αυτοί κι οι πατεράδες τους;

Μου τα λες αρκετά… ποιητικά…
Ίσως. Οι ποιητές υπήρξαν πάντα οι καλύτεροι φίλοι μου και μερικοί πάλι απ' τους καλύτερους φίλους μου είναι ποιητές.

Τι διαβάζεις;
Μ' αρέσει να ανακαλύπτω απ' τους πρώτους εκείνα τα έργα που αργότερα κάνουν τον κύκλο της αγοράς κι έρχονται μετά οι φίλοι και σε ρωτάνε αν τα διάβασες!

Κανένα παράδειγμα;
Λάτρεψα τη «Μαρία Νεφέλη» αρκετά πριν πάρει ο Ελύτης το δρόμο για το Νόμπελ. Ξενύχτησα πάνω στα «Εκατό χρόνια μοναξιά» πριν γίνει μπεστ σέλερ.

Και οι φίλοι σου;
Λατρεύω τους φίλους μου. Δεν ξέρει ο πολύ κόσμος, αλλά για 'μένα είναι σύμβολα ζωής. Ο Τρουλάκος, ο Αχτύπης, ο Στάμος, ο κόσμος μου… Βέβαια, υπάρχει κι ένας που τον ξέρουν όλοι και μ' έχει επηρεάσει πολύ με την αγάπη του και τις πρωτοποριακές του απόψεις. Είναι ο Ιατρόπουλος, ο ποιητής μου. Γράψαμε μαζί κάποια τραγούδια που σφηνώνονται στο χρόνο, τ' αγαπάει ο καιρός, δεν τα σβήνει, όλο και τα σφίγγει μέσα του… Τον αγαπώ πολύ το Δημήτρη. Σε λίγα χρόνια θα μιλήσει όλος ο κόσμος για το φίλο μου. Και τι δε ζήσαμε μαζί…

Ναι, η φιλία σας είναι γνωστή στο «κύκλωμα»…
Και τι να το κάνει το «κύκλωμα, Γιάννη μου; Όλοι ανήκουμε σε κάποιο κύκλωμα. Ο σκοπός είναι να μπορείς να «ανακυκλώνεσαι» μέσα στο κύκλωμα, να δημιουργείς και να αμύνεσαι.

Συναισθηματικά, πώς είσαι;
Ήρεμα. Υπάρχει μια κοπέλα, ενας χώρος δικός μου, η κιθάρα μου, οι φίλοι μου και το δικαίωμα που απόκτησα να μη σηκώνω οπωσδήποτε το τηλέφωνο, κυνηγώντας το απρόοπτο.

Το Χατζιδάκι τον βλέπεις;
Ο Χατζιδάκις είναι ένα είδος κοινωνικής θεραπείας για όποιον τον πλησιάζει. Γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε αρρωστημένοι. Γνωρίζοντας το Μάνο, μαθαίνουμε τι θα πει τέχνη, μαγεία, ευαισθησία, στοχασμός, υπομονή και αναμονή. Από 'κει και μετά η θητεία τελειώνει. Είσαι ελεύθερος να βγεις στη ζωή και υποχρεωμένος όμως να τα καταφέρεις!

Με τον άλλο μεγάλο, το Θεοδωράκη, πώς νιώθεις;
Είναι ο αντίπους του Χατζιδάκι μέσα μου. Είναι ο μουσικός μου ήρωας. Όσο υπάρχουν αυτοί οι δύο, δεν φοβάμαι τίποτα για τη μοίρα του ελληνικού τραγουδιού.

    Μοιραστείτε το άρθρο:

    Σχολιάστε

    ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

    Η μεσόφωνος Αναστασία Χριστοφιλάκη θυμάται τον αξέχαστο μαέστρο Αντώνη Κοντογεωργίου

    Γράφει η Αναστασία Χριστοφιλάκη Τι να γράψει κανείς για το μαέστρο Αντώνη Κοντογεωργίου...

    Συνέχεια

    Στιγμές του ποιητή Ηλία Παπακωνσταντίνου με την Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ

    Γράφει ο Ηλίας Παπακωνσταντίνου Μια γενναία γυναίκα που παρέδιδε μαθήματα ανθρωπιάς,...

    Συνέχεια

    Ο Γιώργος Kαγιαλίκος μάς μιλά για την καθοριστική γνωριμία του με τον Νίκο Κυπουργό

    Γράφει ο Γιώργος Καγιαλίκος Όταν σε μικρή ηλικία ήρθα σε επαφή με το έργο του Χατζιδάκι...

    Συνέχεια

    Ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης θυμάται και γράφει για τη συνεργασία του με το Νίκο Μαμαγκάκη

    Γράφει ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης Στα τέλη Αύγουστου του 2008, γνώρισα για πρώτη φορά, διά ζώσης, τον σπουδαίο Έλληνα...

    Συνέχεια

    «Nα 'τανε το '21»- Τραγούδι με ιστορία και… παρασκήνιο

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Για τα 202 χρόνια που έχουν περάσει από το 1821, ή απλά το '21...

    Συνέχεια

    Συναυλίες ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ 20 ΚΑΙ 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 1961

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Τις συναυλίες στο Κεντρικόν στις 20 και 22 Μαρτίου 1961...

    Συνέχεια

    21η Μαρτίου - η «Εαρινή Ισημερία» της Ποίησης...

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21...

    Συνέχεια

    Πολυτεχνείο - Ιστορίες ασύλου

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Και ακαρτέρει και ακαρτέρει φιλελεύθερη λαλιά... «Κύριε...

    Συνέχεια

    Ειρήνη Παπά: «Πάνω απ' όλα είμαι Ελληνίδα»

    Γράφει ο Γιάννης Φλέσσας Τον Σεπτέμβριο του 1979 συνάντησα την αιώνια Ελληνίδα, Ειρήνη Παπά και...

    Συνέχεια

    Oι συναυλίες του Σταύρου Ξαρχάκου το 1978

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Οι συναυλίες τους καλοκαιρινούς μήνες και μάλιστα μήνα Αύγουστο είναι...

    Συνέχεια