Η Aλίκη και τα «μαγικά» κόκκινα γοβάκια της
Γράφει ο Παναγιώτης Φύτρας
Κάθε φορά που συναντούσα την Αλίκη, πάνω στην σκηνή ή εκτός, μου θύμιζε τη Ντόροθυ, από τον «Μάγο του Οζ», που ήθελε να γνωρίσει τον κόσμο πέρα από το ουράνιο τόξο. Με μια σημαντική διαφορά: η Αλίκη δεν αποχωριζόταν ποτέ τα μαγικά κόκκινα γοβάκια της.
Όσο κι αν φορές, φορές, την στένευαν. Ηταν ταγμένη στο όνειρο. Δεν της το είχα αναφέρει ποτέ, από φόβο μήπως οι λέξεις εξαφανίσουν την υπερφυσική αυτή δύναμη. Γιατί αν η Αλίκη «έσκιζε» το πανί στις κινηματογραφικές αίθουσες, όπως η αστραπή τον κατασκότεινο ουρανό, πάνω στην σκηνή μεταμορφωνόταν σε ένα χείμαρρο από φως... Αυτό που χαρίζει ο θεός στα ευλογημένα παιδιά του. Στους ταξιδιώτες του ονείρου. Κάθε θεατρική πράξη της ήταν ένα ξέσπασμα ζωής.
Γέλιο, κλάμα, τραγούδι,απόγνωση, υπερβολή. Αναπαριστούσε την ζωή, όπως θα ήθελε να είναι, όπως την φανταζόταν. Οχι την πραγματικότητα. Εγινε λοιπόν, ο καθρέφτης όλων μας. Γιατί μας έδινε πίσω τον εαυτό μας βελτιωμένο. Ομορφότερο. Πιο δυνατό. Λάτρεψε σχεδόν όλες τις ηρωίδες που υποδύθηκε. Κυρίως στο θέατρο αλλά και τον κινηματογράφο. Εκείνες την ζήλεψαν. Γιατί τις ευεργετούσε, χαρίζοντάς τους φαντασία ,χάρη, χιούμορ, αυτοσαρκασμό. Δεν μπορώ να ξεχάσω τον τρόπο που η «Φιλουμένα» της, με τα εξαίσια χέρια έσφιγγε το σάλι γύρω από τους ώμους της, σαν να ήταν το τελευταίο πράγμα που της απόμεινε για να στηριχθεί, στην κρίσιμη αναμέτρησή της με τον Ντουμί. Και 'κείνο το βλέμμα... Κοίταζε πάντα σαν να ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που θα αντίκρυζε τον κόσμο.
«Εβίτα», «Καμπίρια», «Σάλλυ Μπόουλς», «Ελάϊζα Ντούλιτλ», «Σίρλεϊ Βαλεντάιν», «Αλεξάντρα Ντε Λάγκο», «Λυσιστράτη» και τόσες άλλες… Δείτε την στην μεγάλη οθόνη.
Πίσω από κάθε γέλιο της κρύβεται ένας λυγμός. Σχεδόν σε κάθε γέλιο παραμονεύει το δάκρυ. Πάντα στο κλάμα της, σιγόκαιε η ελπίδα. Και πάνω από όλα το δικαίωμα των ανθρώπων στην ομορφιά και την αξιοπρέπεια. Γιατί και στο πανί, οι ηρωίδες της κοιτούσαν πάντα ψηλά. Στ' αστέρια. Ηταν όμορφες, ό,τι κι αν περνούσαν. Αγαπούσε τις ταινίες της. Κυρίως τις ασπρόμαυρες. «Στις έγχρωμες, η Βουγιουκλάκη μου κάνει ποζάτη», έλεγε, με το χιούμορ που δεν την εγκατέλειψε ποτέ.
Πίσω στα καμαρίνια, στο θέατρο «Αλίκη», τις κρύες νύχτες του χειμώνα, περίμενε τον επισκέπτη της μια μικρή ζεστή σόμπα, που είχε ανάψει από νωρίς. Σε παρότρυνε να βγάλεις τις κάλτσες σου, όταν έβρεχε, και να ακουμπήσεις εκεί τα πόδια σου «να δίπλα στα δικά μου για να ζεσταθείς». Τα δάχτυλά της ήταν μωρού. Στρογγυλά, απαλά, μαλακά. Ενας ζεστός καφές ή σοκολάτα, μέσα σε μία σομόν κούπα, που συνοδευόταν πάντα από πάστα σοκολατίνα ή λουκουμάκια. Που τα έτρωγε σαν να έκανε την μεγαλύτερη σκανδαλιά του κόσμου και ζητούσε την συνενοχή σου. Και παντού να διαχέεται το άρωμα των υλικών της, για τις σκηνικές της μεταμορφώσεις. Το δωμάτιο της βασίλισσας των παραμυθιών!
Η φωνή της, βαθιά. Ζεστή. Μπάσα. Πλασμένη να αφηγείται. Η προίκα της από το Εθνικό Θέατρο.
Η ίδια αστραφτερά καθαρή. Τρωτή και δυνατή. Με την δύναμη που έχουν τα νεογένητα, όταν τα παίρνεις αγκαλιά για πρώτη φορά. Αυτή της αθωότητας. Πολλές φορές ιδρωμένη. Πόση αγωνία; Πόσα «ποτάμια» ιδρώτα να έχυσε άραγε αυτά τα 43 χρόνια, για να κρατήσει ζωντανό στα μάτια και τις ψυχές μας το όνειρο; Αλλα τόσα αγωνίστηκε για το θέατρο. Τον ζωτικό της χώρο. Που ήταν πάντα η δική της πραγματικότητα. Όπως φρόντιζε τους φίλους της, έτσι νοιαζόταν και για την οικογένειά της. Τους ηθοποιούς.
Το Ελληνικό Θέατρο χρωστάει πολλά στην Αλίκη Σταματίνα Βουγιουκλάκη, την αγαπημένη μαθήτρια του Δημήτρη Ροντήρη και του Θάνου Κωτσόπουλου. Εκείνη αναβάθμισε τις συνθήκες εργασίας των ηθοποιών. Βελτίωσε τα καμαρίνια τους, τους μισθούς τους, ανέστησε τον κινηματογράφο, πάλεψε και κέρδισε για τα πνευματικά δικαιώματα από τις ταινίες. Την εποχή που άλλοι επιχορηγούνταν από τον κρατικό κορβανά «για να κάνουν τέχνη», εκείνη ,γνήσια αναρχική, ρίσκαρε ό,τι είχε και δεν είχε, ανεβάζοντας την υπερπαραγωγή της «Εβίτας» στο θέατρο, και φέρνοντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα το μιούζικαλ με τις προδιαγραφές του εξωτερικού, αλλά και τον Άντριου Λόιντ Γουέμπερ, που της παραχώρησε εσαεί το δικαίωμα να ανεβάζει τα μουσικά του έργα στην χώρα μας.
Με την «Εβίτα» της άλλαξε για πάντα την αισθητική του εγχώριου θεατρικού τοπίου. Ενέπνευσε και την σκηνοθέτησαν όχι μόνο οι σύγχρονοί της αλλά και οι νεώτεροι. Οι καλύτεροι, αν και τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Σολωμός, Μιχαηλίδης, Πλώρίτης, Μουσούρης, Λυγίζος, Μπάκας, Ποταμίτης, Βολανάκης, Βουτσινάς, Πατεράκη, Χρονόπουλος, Σακελλάριος, Δημόπουλος, Γρηγορίου, Δαλιανίδης, Φώσκολος, Τσιάνος, Ευαγγελάτος, Μπολονίνι. Για την φωνή της έγραψαν οι πατριάρχες του Ελληνικού τραγουδιού. Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Ζαμπέτας, Μαμαγκάκης, Μαρκόπουλος, Λαβράνος, Καπνίσης, Μωράκης, Πλέσσας, Χατζηνάσιος, Κατσαρός, Μούτσης, Λοϊζος, Δημητρίου, Κραουνάκης, Πολυκανδριώτης.
Η ιδια έλεγε: «Εγινα ηθοποιός από ανάγκη. Όταν κατάλαβα, οτι ο κόσμος γύρω μου είναι σκληρός. Χωρίς το θέατρο δεν θα μπορούσα να επιβιώσω στην καθημερινότητά μου. Για 'μένα ο πραγματικός κόσμος είναι αυτός της σκηνής».
Χωρίς αμφιβολία, ο χρόνος δικαίωσε αυτή την επιλογή της. Υπήρξε η σημαντικότερη ηθοποιός της μεταπολεμικής Ελλάδας.
Αλίκη, εύχομαι το ουράνιο τόξο σου να είναι ακριβώς, όπως το ονειρευόσουν.
Σε ευχαριστούμε για όλα...
*Το κείμενο αποτελεί τον πρόλογο του Λευκώματος του Παναγιώτη Φύτρα "Αλίκη, μια ζωή σε φωτογραφίες", που κυκλοφόρησε το 2009 από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Σχολιάστε