Συνεντεύξεις

Ρωτάμε, απαντάνε!

Ηλίας Ζούτσος: Η «Κρητιδική εποχή» συνθέτει την κλασσική, την παραδοσιακή και τη ροκ μουσική

Γράφει η Αρετή Κοκκίνου

Ο τέταρτος δίσκος του Ηλία Ζούτσου με τίτλο «Κρητιδική Εποχή», βαφτισμένος από τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, έχει ήδη κυκλοφορήσει. Ένας δημιουργός με πλούσια μουσική κατάρτιση που δεν διστάζει να πειραματιστεί με τον ήχο, με τον οποίο δηλώνει ότι έχει πολύ καλές σχέσεις. Εξ' άλλου είναι της άποψης πως “Η ζωή είναι πλαστικότητα. Η ακαμψία θάνατος”. Δεν θα διαφωνήσω. Αλλά καλύτερα να δώσω το λόγο σε εκείνον και στα πολλά και άκρως ενδιαφέροντα που έχει να μας πει για τα πεπραγμένα του αλλά και για την Τέχνη και τη Δημιουργία εν γένει...

Πώς θα χαρακτήριζες το μουσικό σου στίγμα σαν συνθέτης; Ποια στοιχεία αποτελούν το προσωπικό σου ύφος;

Συνθετικά το μουσικό στίγμα -στις μέχρι τώρα τουλάχιστον εργασίες- καθορίζεται από τη γονιδιακή σχέση με την παράδοση της Κρήτης, η οποία ακόμα και σήμερα έχει ισχυρή ταυτότητα και είναι ζώσα και παλλόμενη. Δεν είναι τυχαίο ότι το στοιχείο αυτό είναι έντονο, αφού ξεκίνησα τη μουσική από μικρός, παίζοντας κρητική λύρα και λαούτο. Από εκεί προέκυψε και όλη η μετέπειτα πορεία στη μουσική, με τις κλασσικές σπουδές και την αφιέρωση στο σολιστικό βιολί, ακόμα και πρόσφατα το διδακτορικό στη Μουσικολογία.

Βέβαια, μεγαλώνοντας στην Αθήνα και μετά τα λαϊκά ακούσματα στο σπίτι και τη ροκ εφηβεία, οι προσλαμβάνουσες άνοιξαν και τώρα πια όλα αυτά βγαίνουν στο δημιουργικό πεδίο. Πάντως, η αλήθεια είναι πως έχω ανάγκη να επιστρέφω στη μητρική γλώσσα, αλλά έχω ανάγκη και να αποκαθηλώνω. Για να μαθαίνω καλύτερα εμένα και τους άλλους. Ούτως ή άλλως η όλη διαδικασία της δημιουργίας και της ερμηνείας είναι ουσιαστικά μια πορεία αυτογνωσίας. Σε μένα τουλάχιστον έτσι λειτουργεί. Μου βγαίνει βέβαια και ως ανάγκη. Κάθε τόσο με συνεπαίρνουν ή ξεπηδούν μέσα μου μουσικές που είναι αρκετά διαφορετικές και τις ακολουθώ. Την τελευταία περίοδο για παράδειγμα έχει προκύψει υλικό σε μουσικές, στίχους και τραγούδια, το οποίο δεν έχει σχεδόν καθόλου σχέση με το κρητικό στοιχείο. Τέλος, αν και κάπως δύσκολο να μιλά κανείς ο ίδιος για όλα αυτά, όσον αφορά στο προσωπικό ύφος θα έλεγα ότι είναι ρομαντικό, μη επιτηδευμένο, ενδογενώς ανένταχτο και χαρακτηρίζεται από εσωστρεφή εξωστρέφεια.

Ζούμε στην εποχή που ο φυσικός ήχος έχει επανεκτιμηθεί και αποκατασταθεί… Σε ενδιαφέρει η χρήση ηλεκτρονικών στοιχείων στη μουσική;

Ούτως ή άλλως με τον ήχο έχω πολύ καλές σχέσεις. Ελπίζω κι αυτός μαζί μου. Μου αρέσει πάρα πολύ και ο φυσικός ήχος και η χρήση ηλεκτρονικών στοιχείων! Σε ό,τι με αφορά εξάλλου, οι τρεις προηγούμενοι δίσκοι «Time», «Ρίζα» και «Σημείο» βασίστηκαν στο φυσικό ήχο και μάλιστα σε ζωντανή απόδοση των κομματιών κατά τη διαδικασία των ηχογραφήσεων. Μου αρέσουν όμως πολύ και τα ηλεκτρονικά στοιχεία, αλλά και η χρήση της τεχνολογίας γι' αυτό και στην «Κρητιδική εποχή» (κυρίως μέσα από τον ήχο της κιθάρας με τα πετάλια και τα εφέ) υπάρχουν αναφορές στον ήχο της παγκόσμιας μουσικής, όπως αυτή διαμορφώθηκε -και μέσω της τεχνολογίας- τον εικοστό αιώνα. Πάντα βέβαια παίζει ρόλο η αισθητική και ο τρόπος. Τις περισσότερες φορές στη μουσική δεν έχει σημασία το τι αλλά το πώς.

Με ποιο τρόπο η εμπειρία σου σαν εκτελεστή συνετέλεσε στην συνθετική σου δραστηριότητα; Πόσο εύκολα μπορεί κανείς να παίζει μουσικές άλλων και ταυτόχρονα να βρίσκει χρόνο και συγκέντρωση για τη δική του μουσική;

Η εμπειρία μου ως μουσικού είναι καθοριστική για τη δημιουργική διαδικασία -και το ανάποδο βέβαια. Γράφοντας μουσική αλλά και στίχους, πολλές φορές νιώθω ότι το ίδιο το όργανο δημιουργεί ή σα να εξιστορεί κάπως μια μουσική ιστορία ή ένα στίχο ή και τα δύο μαζί. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, η καλή σχέση που έχεις με το όργανο αυτό, σε βοηθάει να ακούσεις τη συγκεκριμένη ιστορία. Επίσης, όντας δημιουργός ο ίδιος στέκεσαι πολύ διαφορετικά ως ερμηνευτής απέναντι στη δημιουργία κάποιου άλλου. Πάντως, χρόνος και συγκέντρωση χρειάζεται και όταν παίζεις μουσικές άλλων (ιδίως στην περίπτωσή μου που αυτοί οι «άλλοι» είναι συνήθως συνθέτες έργων υψηλής διανόησης όπως λ.χ. ο Μπαχ, ο Μότσαρτ ή ο Μπετόβεν), αλλά και όταν δημιουργείς εσύ ο ίδιος. Για αυτό και σίγουρα δεν είναι εύκολο. Θυσιάζεις πράγματα. Πολλές φορές γίνεσαι επίσης μη λειτουργικός στο πεδίο των κοινωνικών σχέσεων. Όπως και να 'χει, όλο αυτό ορίζεται από μια βαθύτερη ανάγκη, οπότε μάλλον δε μπορείς να κάνεις και αλλιώς. Από την άλλη είναι πάντα ωραίο να βλέπει κανείς και την ευρύτερη εικόνα. Όλα αυτά δηλαδή, δεν ισχύουν μόνο στη συγκεκριμένη περίπτωση. Το να κάνεις κάτι καλά σε αυτή τη ζωή –ό, τι κι αν είναι αυτό- είναι δύσκολο.

Στη δουλειά σου παίζεις πολύ με τη χρήση παραδοσιακών και νεώτερων ιδιωμάτων. Δικαιούμαστε να «πειράζουμε» το ήδη καθιερωμένο στυλ και μέχρι ποιο βαθμό;

Γενικά δε συμφωνώ με τη μουσειακή αντίληψη σε τίποτα στη ζωή. Στην τέχνη δεν υπάρχει συγκεκριμένη δοσολογία για το πόσο μπορούμε να «πειράζουμε» ή να μην «πειράζουμε» ένα καθιερωμένο στυλ. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω όλα έχουν να κάνουν με την αισθητική και τον τρόπο. Και την ειλικρίνεια, την ανάγκη. Το παιχνίδι πάντως είναι υγεία. Μακάρι να μπορούσαμε να παίζουμε πιο συχνά. Στον έρωτα, στη δουλειά, στην τέχνη, παντού. Να βρίσκαμε την πρώτη νιότη. Την αγνότητα και τη φαντασία του μικρού παιδιού. Αυτό είναι η ζωή! Για αυτό αγαπάνε όλοι τα μωρά! Μετά κάπου το χάνουμε. Η ζωή είναι πλαστικότητα. Η ακαμψία θάνατος.

«Κρητιδική εποχή» ο τίτλος της προσωπικής σου δουλειάς. Φαντάζομαι είναι ηθελημένο λογοπαίγνιο μεταξύ της γεωλογικής περιόδου και του κρητικού στοιχείου... Πολύ επιτυχημένος τίτλος κατά τη γνώμη μου. Θα ήθελες να μας πεις κάποια λόγια για τους συντελεστές και το περιεχόμενο της δουλειάς;

Η «Κρητιδική εποχή» είναι το καινούργιο άλμπουμ. Πρόκειται για ένα δίσκο-πρόταση, ο οποίος κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τη δισκογραφική εταιρεία του Θανάση Παπακωνσταντίνου, «Αχός». Σε αυτόν τον δίσκο έχω γράψει μουσική αλλά και διασκευάσει παραδοσιακά μουσικά μοτίβα και στίχους άγνωστων λαϊκών ποιητών της Κρήτης. Στιχουργικά συμμετέχουν επίσης οι: Γιάννης Αεράκης (Πολογιάννης), Μήτσος Σταυρακάκης και Μιχάλης Δραμουντάνης (Μίχαλος). Θέλω να τους ευχαριστήσω όλους, όπως και τους οικείους του Μανώλη Βιτώρου (Μπάχλη) και του Μύρωνα Σκουλά για την εγκάρδια επικοινωνία. Οι δύο τελευταίοι μαντιναδολόγοι δε ζουν πια, υπάρχουν όμως και αυτοί στην «Κρητιδική εποχή» μέσα από τους στίχους τους! Τέλος, υπάρχει και η εμβληματική μορφή του Βιντσέντζου Κορνάρου με τον «Ερωτόκριτο», σε ένα επιλεγμένο απόσπασμα επίσης διασκευασμένο από 'μένα, που ηχογραφείται για πρώτη φορά.

Όσον αφορά τώρα στη συνάντηση με τον «Αχό» και το Θανάση Παπακωνσταντίνου, πιστεύω πως είναι σημαντικό το ανθρώπινο πρόσημο να μπαίνει και στην έκδοση ενός δίσκου, πόσο δε μάλλον το «μοίρασμα» αυτό να γίνεται με έναν δημιουργό, τον οποίο εκτιμώ και για τη δουλειά του! Είμαι χαρούμενος για αυτή τη συνεργασία!

Η πατρότητα του τίτλου ανήκει στο Θανάση και, όπως σωστά κατάλαβες, είναι ένα λογοπαίγνιο για το κρητικό ιδίωμα του περιεχομένου και την εποχή που εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Είναι ταιριαστός ωστόσο και με το υλικό του δίσκου, αφού στην εργασία αυτή ανακαλύπτεται ένα νέο μουσικό ιδίωμα στο οποίο συναντώνται και συνυπάρχουν η παγκόσμια μουσική μέσω των πολυφωνικών στοιχείων, της τεχνολογίας και των ευρέως διαδεδομένων οργάνων της Δύσης (κιθάρα, βιολί, βιόλα, κοντραμπάσο, πιάνο) με τις αρχέγονες μουσικές φόρμες της κρητικής τραγουδοποιΐας. Υπό αυτή την έννοια, ίσως και ο ίδιος ο δίσκος να αποτελεί ένα ορόσημο. Εκτός από 'μένα στην κιθάρα, τη φωνή, τα φωνητικά, το βιολί και την κρητική λύρα, στις ενορχηστρώσεις συμμετέχουν: ο Φώτης Σιώτας (βιόλα, φωνητικά), ο Μιχάλης Καλκάνης (μπάσο (κόντρα και ηλεκτρικό), πιάνο), ο Παναγιώτης (Τσίκο) Κατσικιώτης (τύμπανα, κρουστά) και ο Γιάννης Παξεβάνης (ακ. και ηλ. κιθάρα), ο οποίος ανέλαβε και την παραγωγή μαζί μου.

Αν δεν κάνω λάθος η «Κρητιδική εποχή» είναι η τέταρτη δισκογραφική δουλειά σου. Πού ενώνονται και πού χωρίζουν οι μουσικοί δρόμοι της δουλειάς αυτής με τις προηγούμενες;

Ναι, είναι ο τέταρτος δίσκος! Ένα κοινό στοιχείο που έχουν οι εργασίες αυτές είναι η αναφορά τους στην κρητική μουσική παράδοση. Τελικά όμως διαφέρουν αρκετά ο ένας από τον άλλον. Ο καινούργιος διαφέρει από τους προηγούμενους στο ότι μέσα από τραγούδια συνθέτει τρία από τα βασικά μουσικά είδη που αποτέλεσαν επιρροές και βιώματα για μένα. Την κλασσική, την παραδοσιακή και τη ροκ. Είναι δε αρκετά διαφορετικός από τον προηγούμενο δίσκο «Time», ο οποίος είναι ορχηστρικός, ακουστικός και συμμετοχικός (σύμπραξη τεσσάρων σολίστ σε πιάνο, βιολί, κρητική λύρα και κρουστά), ενώ ακουμπά πιο πολύ σε μια αυτοσχεδιαστική προσέγγιση του υλικού. Οι δύο πρώτοι προσωπικοί δίσκοι έχουν ευθεία και άμεση αναφορά στο κρητικό στοιχείο, το οποίο υπογραμμίζεται και από την απόδοση με παραδοσιακά όργανα, με βάση την κρητική λύρα και το λαούτο.

Όπως διαβάζω, έχεις συνεργαστεί με το Αμερικάνικο Δίκτυο Τηλεόρασης PBS, δίνοντας μουσική του για σειρά ντοκιμαντέρ. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;

Η συνεργασία προέκυψε μέσω ενός φίλου και σπουδαίου μουσικού στην παγκόσμια τζαζ σκηνή, του βιμπραφωνίστα Χρήστου Ραφαηλίδη, ο οποίος αρκετά χρόνια πια ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Ουσιαστικά η σχέση μας ξεκίνησε, όταν παίξαμε μαζί στην Αθήνα παρέα με δύο ακόμα φίλους και σημαντικούς μουσικούς, τον Σταύρο Λάντσια στο πιάνο και τον Πέτρο Κλαμπάνη στο κοντραμπάσο. Από αυτή τη βραδιά υπάρχει και ένα βίντεο στο ίντερνετ, της ενδιαφέρουσας κατά τη γνώμη μου jazz εκδοχής με κρητική λύρα που κάναμε στο τραγούδι «Goodbye blue sky» από το «The Wall» των Pink Floyd. Όταν ένας παραγωγός λοιπόν από την Αμερική έψαχνε να ντύσει μια σειρά εκπομπών-ντοκιμαντέρ με μια μουσική πολύ κοντά στη μουσική και τα τραγούδια μου, ρώτησε το Χρήστο και έτσι έγινε. Ξέρεις, μπορεί να ακουστεί κάπως τετριμμένο αλλά υπάρχει μια μαγεία σε όλο αυτό με τη μουσική και την τέχνη γενικά. Σαν από μόνη της σε φέρνει σε επαφή με το Άλλο και τον Άλλον. Άλλες χώρες, άλλους ανθρώπους. Είναι μια σημαντική συνεργασία πάντως. Είναι συγκινητικό να παίζει μουσική σου στο εξωτερικό και μάλιστα σε πολύ καλές παραγωγές εξαιρετικά υψηλών προδιαγραφών.

Το εικαστικό μέρος του cd είναι έργο του Γιώργου Χατζάκη. Πώς επέλεξες να χρησιμοποιήσεις τη δουλειά του συγκεκριμένου εικαστικού καλλιτέχνη;

Με το Γιώργο μας συνδέει φιλική σχέση. Εκτιμάω πολύ τη δουλειά του και έχουμε συνεργαστεί και στους τέσσερις δίσκους. Δεν εξηγείται απόλυτα, αλλά νιώθω ότι με καταλαβαίνει. Νιώθει το υλικό και αποτυπώνει τον ήχο στο χαρτί. Ταιριάζει πολύ και η αισθητική μας προσέγγιση στα πράγματα. Είναι χαρά και τιμή να συνεργάζομαι με ανθρώπους σαν το Γιώργο.

Πού και πώς θα απολαύσουμε τη δουλειά σου ζωντανά; Ποια είναι τα επόμενα σχέδια και βήματα;

Η πρώτη συναυλία μας είναι στη μουσική σκηνή «Σφίγγα» την Κυριακή 18/12. Θα παρουσιάσουμε για πρώτη φορά την «Κρητιδική εποχή», αλλά θα παίξουμε και κομμάτια από τους προηγούμενους δίσκους μου, το «Σημείο», τη «Ρίζα» και το «Time», αλλά και κάποιες διασκευές ταιριαστές με τον ιδιαίτερο ηχητικό κόσμο μας. Ο Μιχάλης Βρέττας (βιολί, φωνητικά), ο Γιώργος Μπουλντής (μπάσο), ο Παναγιώτης (Τσίκο) Κατσικιώτης (τύμπανα, κρουστά), εγώ στην κιθάρα, την κρητική λύρα, τη φωνή και ο Γιάννης Παξεβάνης στον ήχο, διαμορφώνουμε αυτό τον κόσμο με την ελπίδα να μοιραστούμε και να επικοινωνήσουμε. Εκεί θα είναι και ο φίλος και παραγωγός Τάσσος Σουρούνης με τη Re-Define Productions, ώστε όποιος θέλει να μπορεί να αγοράσει τον καινούργιο δίσκο, αλλά και τους παλιότερους.

Είναι πια φανερό σε 'μένα ότι οι ζωντανές εμφανίσεις, η αλληλεπίδραση του εκάστοτε κοινού και μουσικών είναι αυτά που τελικά δίνουν φτερά σε ψυχές και μουσικές.

Μετά από την πρώτη αυτή συναυλία στη «Σφίγγα», θα ακολουθήσουν κι άλλες.

Στην Αθήνα σίγουρα, σκεφτόμαστε και για επαρχία. Όσον αφορά στα υπόλοιπα, τα τελευταία χρόνια αποτελούν για 'μένα μια πολύ δημιουργική περίοδο. Υπάρχει υλικό για αρκετές δουλειές μπροστά. Μένουν να ηχογραφηθούν.

Αρχές του 2017 μπαίνουμε στούντιο για το επόμενο πρότζεκτ, το οποίο θα είναι και αυτό μια πρόταση. Όχι τόσο συναφές με την «Κρητιδική εποχή». Βασίζεται πάντως πάλι σε δικά μου τραγούδια, τα οποία όμως δεν παραπέμπουν καθόλου (ή τουλάχιστον τόσο εμφανώς) σε κρητικό ιδίωμα, ούτε μουσικά ούτε στιχουργικά. Θέλω επίσης να ηχογραφήσω μέσα στο 2017 τα έργα για βιολί και πιάνο του Γεωργίου Πλάτωνα, η κριτική έκδοση των οποίων ήταν και το θέμα της διδακτορικής μου διατριβής!

Στόχος είναι να εκδοθούν τα έργα αυτά σε ένα βιβλίο μαζί με το cd με τις πρώτες εκτελέσεις. Σκεφτόμαστε να παίξουμε και κάποια κομμάτια μαζί με τη Λένα Πλάτωνος, κόρη του συνθέτη, η οποία εκτός από σπουδαία συνθέτις είναι και εξαιρετική πιανίστα. Ίδωμεν. Κάθε φορά που τα σκέφτομαι πάλι πάντως, κάπως πολλά μου φαίνονται. Δεν πειράζει όμως. Όπως έλεγε και ο Καζαντζάκης: «Μιαν αστραπή η ζωή μας, μα προλαβαίνουμε».

    ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

    Ηλίας Ζούτσος: Η «Κρητιδική εποχή» συνθέτει την κλασσική, την παραδοσιακή και τη ροκ μουσική
    Ηλίας Ζούτσος: Η «Κρητιδική εποχή» συνθέτει την κλασσική, την παραδοσιακή και τη ροκ μουσική
    Ηλίας Ζούτσος: Η «Κρητιδική εποχή» συνθέτει την κλασσική, την παραδοσιακή και τη ροκ μουσική
    Ηλίας Ζούτσος: Η «Κρητιδική εποχή» συνθέτει την κλασσική, την παραδοσιακή και τη ροκ μουσική
    Ηλίας Ζούτσος: Η «Κρητιδική εποχή» συνθέτει την κλασσική, την παραδοσιακή και τη ροκ μουσική
    Μοιραστείτε το άρθρο:

    Σχολιάστε

    ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

    Στάθης Άννινος: «Ξεκίνησα από το μηδέν και αυτοσχεδίασα πάνω στην ταινία του Χίτσκοκ »

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Ο Στάθης Άννινος είναι ένας καλλιτέχνης που εδώ και χρόνια πια δεν σταματάει...

    Συνέχεια

    Παναγιώτης Κελάνδριας: «Όποιος απλά μένει ικανοποιημένος από την προσπάθειά του, τότε θα μείνει στάσιμος»

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Είμαστε εδώ με τον Παναγιώτη Κελάνδρια, σε ένα υπέροχο μικρό καφέ...

    Συνέχεια

    Νίνα Παπαθανασοπούλου: «Στόχος μου είναι να κάνω την επιστημονική έρευνα προσβάσιμη για το ευρύ κοινό»

    Γράφει η Ιλένια Χρίστου «Μάρθα Γκράχαμ και Ελληνικοί μύθοι» …Μια...

    Συνέχεια

    Καλλιόπη Bέττα: «Μόνο αν δούμε την πολιτική και το τραγούδι ως προσφορά, θα φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο»

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς Είχα έναν προβληματισμό, καθώς σκεφτόμουν πώς να ξεκινήσω αυτήν τη συνέντευξη με την...

    Συνέχεια

    Γιάννος Aιόλου: «Η Τέχνη ειναι συμμετοχική. Με ενδιαφέρει το κοινό που με ανακαλύπτει με δική του αυτενέργεια»

    Γράφει η Ιλένια Χρίστου Όποιος ανακαλύπτει τη μουσική του πολυβραβευμένου συνθέτη Γιάννου Αιόλου...

    Συνέχεια

    Nικήτας Boστάνης: «Προσπαθώ να συνεχίσω τη λαϊκή μας μουσική όσο καλύτερα γίνεται»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Ο Νικήτας Βοστάνης ανήκει στη κατηγορία των αθόρυβων μεν, πολυγραφότατων...

    Συνέχεια

    Απόλλων Κουσκουμβεκάκης: «Το τάνγκο ταιριάζει με την ιδιοσυγκρασία του Έλληνα»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Ο Απόλλων Κουσκουμβεκάκης, σολίστ κιθάρας, μαέστρος και ενορχηστρωτής...

    Συνέχεια

    Tατιάνα Ζωγράφου: «Ο εκπαιδευτικός σήμερα πρέπει να βρει τον τρόπο να επικοινωνεί την αλήθεια»

    Γράφει η Αρετή Κοκκίνου Η Τατιάνα Ζωγράφου, εκπαιδευτικός και μουσικός, μετράει πολλά δημιουργικά...

    Συνέχεια

    Bαγγέλης Στεφανόπουλος: «O αυτοσχεδιασμός είναι προέκταση της συνθετικής ικανότητας κάθε μουσικού»

    Γράφει η Ιλένια Χρίστου Μια μυσταγωγική συναυλία αναμένουμε να ζήσουμε το Σάββατο 19 Νοεμβρίου στην...

    Συνέχεια

    Dr. Θανάσης Δρίτσας – Συνταγογραφώντας με νότες

    Γράφει ο Κώστας Προβατάς «Η ιατρική δεν είναι μόνον συνταγογράφηση φαρμάκων...

    Συνέχεια